Texto completo de Las Troyanas de Eurípides

Griego

ΥΠΟΘΕΣΙΣ ΤΡΩΙΑΔΩΝ

Μετὰ τὴν Ἰλίου πόρθησιν ἔδοξεν Ἀθηνᾷ καὶ Ποσειδῶνι τὸ τῶν Ἀχαιῶν στράτευμα διαφθεῖραι, τοῦ μὲν εὐνοοῦντος τῇ πόλει διὰ τὴν κτίσιν, τῆς δὲ μισησάσης τοὺς Ἕλληνας διὰ τὴν Αἴαντος εἰς Κασσάνδραν ὕβριν. οἱ δὲ Ἕλληνες κληρωσάμενοι περὶ τῶν αἰχμαλωτίδων γυναικῶν τὰς ἐν ἀξιώμασιν ἔδωκαν Ἀγαμέμνονι μὲν Κασσάνδραν, Ἀνδρομάχην δὲ Νεοπτολέμῳ, Πολυξένην δὲ Ἀχιλλεῖ. ταύτην μὲν οὖν ἐπὶ τῆς τοῦ Ἀχιλλέως ταφῆς ἔσφαξαν, Ἀστυάνακτα δὲ ἀπὸ τῶν τειχέων ἔρριψαν. Ἑλένην δὲ ὡς ἀποκτενῶν Μενέλαος ἤγαγεν, Ἀγαμέμνων δὲ τὴν χρησμῳδὸν ἐμυψαγώγησεν. Ἑκάβη δὲ τῆς μὲν Ἑλένης κατηγορήσασα, τοὺς ἀναιρεθέντας δὲ κατοδυραμένη τε καὶ κηδεύσασα, πρὸς τὰς Ὀδυσσέως ἤχθη σκηνάς, τοῖσται λατρεύειν δοθεῖσα.

τὸ τοῦ δράματος πρόσωπα· Ποσειδῶν, Ἀθηνᾶ, Ἑκάβη, χορὸς ἐξ αἰχμαλωτίδων Τρωιάδων, Ταλθύβιος, Κασσάνδρα, Ἀνδρομάχη, Μενέλαος, Ἑλένη.

0

Ποσειδῶν

1

Ἥκω λιπὼν Αἴγαιον ἁλμυρὸν βάθος

2

πόντου Ποσειδῶν, ἔνθα Νηρῄδων χοροὶ

3

κάλλιστον ἴχνος ἐξελίσσουσιν ποδός.

4

ἐξ οὗ γὰρ ἀμφὶ τήνδε Τρωικὴν χθόνα

5

Φοῖβός τε κἀγὼ λαΐνους πύργους πέριξ

6

ὀρθοῖσιν ἔθεμεν κανόσιν, οὔποτʼ ἐκ φρενῶν

7

εὔνοιʼ ἀπέστη τῶν ἐμῶν Φρυγῶν πόλει·

8

ἣ νῦν καπνοῦται καὶ πρὸς Ἀργείου δορὸς

9

ὄλωλε πορθηθεῖσʼ· ὁ γὰρ Παρνάσιος

10

Φωκεὺς Ἐπειός, μηχαναῖσι Παλλάδος

11

ἐγκύμονʼ ἵππον τευχέων ξυναρμόσας,

12

πύργων ἔπεμψεν ἐντὸς ὀλέθριον βρέτας·

13

ὅθεν πρὸς ἀνδρῶν ὑστέρων κεκλήσεται

14

Δούρειος Ἵππος, κρυπτὸν ἀμπισχὼν δόρυ.

15

ἔρημα δʼ ἄλση καὶ θεῶν ἀνάκτορα

16

φόνῳ καταρρεῖ· πρὸς δὲ κρηπίδων βάθροις

17

πέπτωκε Πρίαμος Ζηνὸς ἑρκείου θανών.

18

πολὺς δὲ χρυσὸς Φρύγιά τε σκυλεύματα

19

πρὸς ναῦς Ἀχαιῶν πέμπεται· μένουσι δὲ

20

πρύμνηθεν οὖρον, ὡς δεκασπόρῳ χρόνῳ

21

ἀλόχους τε καὶ τέκνʼ εἰσίδωσιν ἄσμενοι,

22

οἳ τήνδʼ ἐπεστράτευσαν Ἕλληνες πόλιν.

23

ἐγὼ δέ — νικῶμαι γὰρ Ἀργείας θεοῦ

24

Ἥρας Ἀθάνας θʼ, αἳ συνεξεῖλον Φρύγας —

25

λείπω τὸ κλεινὸν Ἴλιον βωμούς τʼ ἐμούς·

26

ἐρημία γὰρ πόλιν ὅταν λάβῃ κακή,

27

νοσεῖ τὰ τῶν θεῶν οὐδὲ τιμᾶσθαι θέλει.

28

πολλοῖς δὲ κωκυτοῖσιν αἰχμαλωτίδων

29

βοᾷ Σκάμανδρος δεσπότας κληρουμένων.

30

καὶ τὰς μὲν Ἀρκάς, τὰς δὲ Θεσσαλὸς λεὼς

31

εἴληχʼ Ἀθηναίων τε Θησεῖδαι πρόμοι.

32

ὅσαι δʼ ἄκληροι Τρῳάδων, ὑπὸ στέγαις

33

ταῖσδʼ εἰσί, τοῖς πρώτοισιν ἐξῃρημέναι

34

στρατοῦ, σὺν αὐταῖς δʼ ἡ Λάκαινα Τυνδαρὶς

35

Ἑλένη, νομισθεῖσʼ αἰχμάλωτος ἐνδίκως.

36

τὴν δʼ ἀθλίαν τήνδʼ εἴ τις εἰσορᾶν θέλει,

37

πάρεστιν, Ἑκάβην κειμένην πυλῶν πάρος,

38

δάκρυα χέουσαν πολλὰ καὶ πολλῶν ὕπερ·

39

ᾗ παῖς μὲν ἀμφὶ μνῆμʼ Ἀχιλλείου τάφου

40

λάθρα τέθνηκε τλημόνως Πολυξένη·

41

φροῦδος δὲ Πρίαμος καὶ τέκνʼ· ἣν δὲ παρθένον

42

μεθῆκʼ Ἀπόλλων δρομάδα Κασάνδραν ἄναξ,

43

τὸ τοῦ θεοῦ τε παραλιπὼν τό τʼ εὐσεβὲς

44

γαμεῖ βιαίως σκότιον Ἀγαμέμνων λέχος.

45

ἀλλʼ, ὦ ποτʼ εὐτυχοῦσα, χαῖρέ μοι, πόλις

46

ξεστόν τε πύργωμʼ· εἴ σε μὴ διώλεσεν

47

Παλλὰς Διὸς παῖς, ἦσθʼ ἂν ἐν βάθροις ἔτι.

48

Ἀθήνα

48

ἔξεστι τὸν γένει μὲν ἄγχιστον πατρὸς

49

μέγαν τε δαίμονʼ ἐν θεοῖς τε τίμιον,

50

λύσασαν ἔχθραν τὴν πάρος, προσεννέπειν;

Ποσειδῶν

51

ἔξεστιν· αἱ γὰρ συγγενεῖς ὁμιλίαι,

52

ἄνασσʼ Ἀθάνα, φίλτρον οὐ σμικρὸν φρενῶν.

Ἀθήνα

53

ἐπῄνεσʼ ὀργὰς ἠπίους· φέρω δὲ σοὶ

54

κοινοὺς ἐμαυτῇ τʼ ἐς μέσον λόγους, ἄναξ.

Ποσειδῶν

55

μῶν ἐκ θεῶν του καινὸν ἀγγελεῖς ἔπος,

56

ἢ Ζηνὸς ἢ καὶ δαιμόνων τινὸς πάρα;

Ἀθήνα

57

οὔκ, ἀλλὰ Τροίας οὕνεκʼ, ἔνθα βαίνομεν,

58

πρὸς σὴν ἀφῖγμαι δύναμιν, ὡς κοινὴν λάβω.

Ποσειδῶν

59

ἦ πού νιν, ἔχθραν τὴν πρὶν ἐκβαλοῦσα, νῦν

60

ἐς οἶκτον ἦλθες πυρὶ κατῃθαλωμένης;

Ἀθήνα

61

ἐκεῖσε πρῶτʼ ἄνελθε· κοινώσῃ λόγους

62

καὶ συνθελήσεις ἃν ἐγὼ πρᾶξαι θέλω;

Ποσειδῶν

63

μάλιστʼ· ἀτὰρ δὴ καὶ τὸ σὸν θέλω μαθεῖν·

64

πότερον Ἀχαιῶν ἦλθες οὕνεκʼ ἢ Φρυγῶν;

Ἀθήνα

65

τοὺς μὲν πρὶν ἐχθροὺς Τρῶας εὐφρᾶναι θέλω,

66

στρατῷ δʼ Ἀχαιῶν νόστον ἐμβαλεῖν πικρόν.

Ποσειδῶν

67

τί δʼ ὧδε πηδᾷς ἄλλοτʼ εἰς ἄλλους τρόπους

68

μισεῖς τε λίαν καὶ φιλεῖς ὃν ἂν τύχῃς;

Ἀθήνα

69

οὐκ οἶσθʼ ὑβρισθεῖσάν με καὶ ναοὺς ἐμούς;

Ποσειδῶν

70

οἶδʼ, ἡνίκʼ Αἴας εἷλκε Κασάνδραν βίᾳ.

Ἀθήνα

71

κοὐδέν γʼ Ἀχαιῶν ἔπαθεν οὐδʼ ἤκουσʼ ὕπο.

Ποσειδῶν

72

καὶ μὴν ἔπερσάν γʼ Ἴλιον τῷ σῷ σθένει.

Ἀθήνα

73

τοιγάρ σφε σὺν σοὶ βούλομαι δρᾶσαι κακῶς.

Ποσειδῶν

74

ἕτοιμʼ ἃ βούλῃ τἀπʼ ἐμοῦ. δράσεις δὲ τί;

Ἀθήνα

75

δύσνοστον αὐτοῖς νόστον ἐμβαλεῖν θέλω.

Ποσειδῶν

76

ἐν γῇ μενόντων ἢ καθʼ ἁλμυρὰν ἅλα;

Ἀθήνα

77

ὅταν πρὸς οἴκους ναυστολῶσʼ ἀπʼ Ἰλίου.

78

καὶ Ζεὺς μὲν ὄμβρον καὶ χάλαζαν ἄσπετον

79

πέμψει, δνοφώδη τʼ αἰθέρος φυσήματα·

80

ἐμοὶ δὲ δώσειν φησὶ πῦρ κεραύνιον,

81

βάλλειν Ἀχαιοὺς ναῦς τε πιμπράναι πυρί.

82

σὺ δʼ αὖ, τὸ σόν, παράσχες Αἴγαιον πόρον

83

τρικυμίαις βρέμοντα καὶ δίναις ἁλός,

84

πλῆσον δὲ νεκρῶν κοῖλον Εὐβοίας μυχόν,

85

ὡς ἂν τὸ λοιπὸν τἄμʼ ἀνάκτορʼ εὐσεβεῖν

86

εἰδῶσʼ Ἀχαιοί, θεούς τε τοὺς ἄλλους σέβειν.

Ποσειδῶν

87

ἔσται τάδʼ· ἡ χάρις γὰρ οὐ μακρῶν λόγων

88

δεῖται· ταράξω πέλαγος Αἰγαίας ἁλός.

89

ἀκταὶ δὲ Μυκόνου Δήλιοί τε χοιράδες

90

Σκῦρός τε Λῆμνός θʼ αἱ Καφήρειοί τʼ ἄκραι

91

πολλῶν θανόντων σώμαθʼ ἕξουσιν νεκρῶν.

92

ἀλλʼ ἕρπʼ Ὄλυμπον καὶ κεραυνίους βολὰς

93

λαβοῦσα πατρὸς ἐκ χερῶν καραδόκει,

94

ὅταν στράτευμʼ Ἀργεῖον ἐξιῇ κάλως.

95

μῶρος δὲ θνητῶν ὅστις ἐκπορθεῖ πόλεις,

96

ναούς τε τύμβους θʼ, ἱερὰ τῶν κεκμηκότων,

97

ἐρημίᾳ δοὺς αὐτὸς ὤλεθʼ ὕστερον.

98

Ἑκάβη

98

ἄνα, δύσδαιμον, πεδόθεν κεφαλή·

99

ἐπάειρε δέρην· οὐκέτι Τροία

100

τάδε καὶ βασιλῆς ἐσμεν Τροίας.

101

μεταβαλλομένου δαίμονος ἀνέχου.

102

πλεῖ κατὰ πορθμόν, πλεῖ κατὰ δαίμονα,

103

μηδὲ προσίστω πρῷραν βιότου

104

πρὸς κῦμα πλέουσα τύχαισιν.

105

αἰαῖ αἰαῖ.

106

τί γὰρ οὐ πάρα μοι μελέᾳ στενάχειν,

107

ᾗ πατρὶς ἔρρει καὶ τέκνα καὶ πόσις;

108

ὦ πολὺς ὄγκος συστελλόμενος

109

προγόνων, ὡς οὐδὲν ἄρʼ ἦσθα.

110

τί με χρὴ σιγᾶν; τί δὲ μὴ σιγᾶν;

111

τί δὲ θρηνῆσαι;

112

δύστηνος ἐγὼ τῆς βαρυδαίμονος

113

ἄρθρων κλίσεως, ὡς διάκειμαι,

114

νῶτʼ ἐν στερροῖς λέκτροισι ταθεῖσʼ.

115

οἴμοι κεφαλῆς, οἴμοι κροτάφων

116

πλευρῶν θʼ, ὥς μοι πόθος εἱλίξαι

117

καὶ διαδοῦναι νῶτον ἄκανθάν τʼ

118

εἰς ἀμφοτέρους τοίχους, μελέων

119

ἐπὶ τοὺς αἰεὶ δακρύων ἐλέγους.

120

μοῦσα δὲ χαὕτη τοῖς δυστήνοις

121

ἄτας κελαδεῖν ἀχορεύτους.

122

Ἑκάβη

122

πρῷραι ναῶν, ὠκείαις

123

Ἴλιον ἱερὰν αἳ κώπαις

124

διʼ ἅλα πορφυροειδέα καὶ

125

λιμένας Ἑλλάδος εὐόρμους

126

αὐλῶν παιᾶνι στυγνῷ

127

συρίγγων τʼ εὐφθόγγων φωνᾷ

128

βαίνουσαι πλεκτὰν Αἰγύπτου

129

παιδείαν ἐξηρτήσασθʼ,

130

αἰαῖ, Τροίας ἐν κόλποις

131

τὰν Μενελάου μετανισόμεναι

132

στυγνὰν ἄλοχον, Κάστορι λώβαν

133

τῷ τʼ Εὐρώτᾳ δυσκλείαν,

134

ἃ σφάζει μὲν

135

τὸν πεντήκοντʼ ἀροτῆρα τέκνων

136

Πρίαμον, ἐμέ τε μελέαν Ἑκάβαν

137

ἐς τάνδʼ ἐξώκειλʼ ἄταν.

138

ὤμοι, θάκους οἵους θάσσω,

139

σκηναῖς ἐφέδρους Ἀγαμεμνονίαις.

140

δούλα δʼ ἄγομαι

141

γραῦς ἐξ οἴκων πενθήρη

142

κρᾶτʼ ἐκπορθηθεῖσʼ οἰκτρῶς.

143

ἀλλʼ ὦ τῶν χαλκεγχέων Τρώων

144

ἄλοχοι μέλεαι,

144a

καὶ κοῦραι κοῦραι δύσνυμφοι,

145

τύφεται Ἴλιον, αἰάζωμεν.

146

μάτηρ δʼ ὡσεί τις πτανοῖς

147

ὄρνισιν, ὅπως ἐξάρξω ʼγὼ

148

κλαγγάν, μολπάν, οὐ τὰν αὐτὰν

149

οἵαν ποτὲ δὴ

150

σκήπτρῳ Πριάμου διερειδομένα

151

ποδὸς ἀρχεχόρου πληγαῖς Φρυγίους

152

εὐκόμποις ἐξῆρχον θεούς.

153

1

Ἡμιχόριον Α

153

Ἑκάβη, τί θροεῖς; τί δὲ θωΰσσεις;

154

ποῖ λόγος ἥκει; διὰ γὰρ μελάθρων

155

ἄιον οἴκτους οὓς οἰκτίζῃ.

156

διὰ δὲ στέρνων φόβος ἄισσεν

157

Τρῳάσιν, αἳ τῶνδʼ οἴκων εἴσω

158

δουλείαν αἰάζουσιν.

Ἑκάβη

159

ὦ τέκνʼ, Ἀργείων πρὸς ναῦς ἤδη ⋯

Ἡμιχόριον Α

160

κινεῖται κωπήρης χείρ;

161

οἲ ἐγώ, τί θέλουσʼ, ἦ πού μʼ ἤδη

162

ναυσθλώσουσιν πατρίας ἐκ γᾶς;

Ἑκάβη

163

οὐκ οἶδʼ, εἰκάζω δʼ ἄταν.

Ἡμιχόριον Α

164

ἰὼ ἰώ.

165

μέλεαι μόχθων ἐπακουσόμεναι

166

Τρῳάδες, ἔξω κομίζεσθʼ οἴκων·

167

στέλλουσʼ Ἀργεῖοι νόστον.

Ἑκάβη

168

αἶ, αἶ.

169

μή νύν μοι τὰν

170

ἐκβακχεύουσαν Κασάνδραν,

172

αἰσχύναν Ἀργείοισιν,

171

πέμψητʼ ἔξω,

173

μαινάδʼ, ἐπʼ ἄλγει δʼ ἀλγυνθῶ.

173a

ἰώ.

174

Τροία Τροία δύστανʼ, ἔρρεις,

174a

δύστανοι δʼ οἵ σʼ ἐκλείποντες

175

καὶ ζῶντες καὶ δμαθέντες.

176

1

Ἡμιχόριον Β

176

οἴμοι. τρομερὰ σκηνὰς ἔλιπον

177

τάσδʼ Ἀγαμέμνονος ἐπακουσομένα,

178

βασίλεια, σέθεν· μή με κτείνειν

179

δόξʼ Ἀργείων κεῖται μελέαν;

180

ἢ κατὰ πρύμνας ἤδη ναῦται

181

στέλλονται κινεῖν κώπας;

Ἑκάβη

182

ὦ τέκνον, ὀρθρεύου σὰν ψυχάν.

Ἡμιχόριον Β

183

ἐκπληχθεῖσʼ ἦλθον φρίκᾳ.

184

ἤδη τις ἔβα Δαναῶν κῆρυξ;

185

τῷ πρόσκειμαι δούλα τλάμων;

Ἑκάβη

186

ἐγγύς που κεῖσαι κλήρου.

Ἡμιχόριον Β

187

ἰὼ ἰώ.

187a

τίς μʼ Ἀργείων ἢ Φθιωτᾶν

188

ἢ νησαίαν μʼ ἄξει χώραν

189

δύστανον πόρσω Τροίας;

Ἑκάβη

190

φεῦ φεῦ.

190a

τῷ δʼ ἁ τλάμων

191

ποῦ πᾷ γαίας δουλεύσω γραῦς,

192

ὡς κηφήν, ἁ δειλαία,

192a

νεκροῦ μορφά,

193

νεκύων ἀμενηνὸν ἄγαλμα,

194

αἰαῖ

194a

τὰν παρὰ προθύροις φυλακὰν κατέχουσʼ

195

ἢ παίδων θρέπτειρʼ, ἃ Τροίας

196

ἀρχαγοὺς εἶχον τιμάς;

197

2

Χορός

197

αἰαῖ αἰαῖ, ποίοις δʼ οἴκτοις

198

τὰν σὰν λύμαν ἐξαιάζεις;

199

οὐκ Ἰδαίοις ἱστοῖς κερκίδα

200

δινεύουσʼ ἐξαλλάξω.

201

νέατον τεκέων σώματα λεύσσω,

202

νέατον ⋯

202a

μόχθους ἕξω κρείσσους,

203

ἢ λέκτροις πλαθεῖσʼ Ἑλλάνων ⋯

204

ʽἑ̓́ρροι νὺξ αὕτα καὶ δαίμων.ʼ

205

ἢ Πειρήνας ὑδρευσομένα

206

πρόσπολος οἰκτρὰ σεμνῶν ὑδάτων.

207

τὰν κλεινὰν εἴθʼ ἔλθοιμεν

208

Θησέως εὐδαίμονα χώραν.

210

μὴ γὰρ δὴ δίναν γʼ Εὐρώτα,

211

τὰν ἐχθίσταν θεράπναν Ἑλένας,

212

ἔνθʼ ἀντάσω Μενέλᾳ δούλα,

213

τῷ τᾶς Τροίας πορθητᾷ.

214

2

Χορός

214

τὰν Πηνειοῦ σεμνὰν χώραν,

215

κρηπῖδʼ Οὐλύμπου καλλίσταν,

216

ὄλβῳ βρίθειν φάμαν ἤκουσʼ

217

εὐθαλεῖ τʼ εὐκαρπείᾳ·

218

τάδε δεύτερά μοι μετὰ τὰν ἱερὰν

219

Θησέως ζαθέαν ἐλθεῖν χώραν.

220

καὶ τὰν Αἰτναίαν Ἡφαίστου

221

Φοινίκας ἀντήρη χώραν,

222

Σικελῶν ὀρέων ματέρʼ, ἀκούω

223

καρύσσεσθαι στεφάνοις ἀρετᾶς.

224

τάν τʼ ἀγχιστεύουσαν γᾶν

225

Ἰονίῳ ναύται πόντῳ,

226

ἃν ὑγραίνει καλλιστεύων

227

ὁ ξανθὰν χαίταν πυρσαίνων

228

Κρᾶθις ζαθέαις πηγαῖσι τρέφων

229

εὔανδρόν τʼ ὀλβίζων γᾶν.

230

Χορός

230

καὶ μὴν Δαναῶν ὅδʼ ἀπὸ στρατιᾶς

231

κῆρυξ, νεοχμῶν μύθων ταμίας,

232

στείχει ταχύπουν ἴχνος ἐξανύων.

233

τί φέρει; τί λέγει; δοῦλαι γὰρ δὴ

234

Δωρίδος ἐσμὲν χθονὸς ἤδη.

Ταλθύβιος

235

Ἑκάβη, πυκνὰς γὰρ οἶσθά μʼ ἐς Τροίαν ὁδοὺς

236

ἐλθόντα κήρυκʼ ἐξ Ἀχαιικοῦ στρατοῦ,

237

ἐγνωσμένος δὲ καὶ πάροιθέ σοι, γύναι,

238

Ταλθύβιος ἥκω καινὸν ἀγγελῶν λόγον.

239

Ἑκάβη

239

αἰαῖ, τόδε

239a

τόδε, φίλαι Τρῳάδες, ὃ φόβος ἦν πάλαι.

Ταλθύβιος

240

ἤδη κεκλήρωσθʼ, εἰ τόδʼ ἦν ὑμῖν φόβος.

Ἑκάβη

241

αἰαῖ, τίνʼ ἢ

241a

Θεσσαλίας πόλιν ἢ

242

Φθιάδος εἶπας ἢ Καδμείας χθονός;

Ταλθύβιος

243

κατʼ ἄνδρʼ ἑκάστη κοὐχ ὁμοῦ λελόγχατε.

Ἑκάβη

244

τίνʼ ἄρα τίς ἔλαχε; τίνα πότμος εὐτυχὴς

245

Ἰλιάδων μένει;

Ταλθύβιος

246

οἶδʼ· ἀλλʼ ἕκαστα πυνθάνου, μὴ πάνθʼ ὁμοῦ.

Ἑκάβη

247

τοὐμὸν τίς ἆρʼ

248

ἔλαχε τέκος, ἔνεπε, τλάμονα Κασάνδραν;

Ταλθύβιος

249

ἐξαίρετόν νιν ἔλαβεν Ἀγαμέμνων ἄναξ.

Ἑκάβη

250

ἦ τᾷ Λακεδαιμονίᾳ νύμφᾳ

251

δούλαν; ἰώ μοί μοι.

Ταλθύβιος

252

οὔκ, ἀλλὰ λέκτρων σκότια νυμφευτήρια.

Ἑκάβη

253

ἦ τὰν τοῦ Φοίβου παρθένον, ᾇ γέρας ὁ

254

χρυσοκόμας ἔδωκʼ ἄλεκτρον ζόαν;

Ταλθύβιος

255

ἔρως ἐτόξευσʼ αὐτὸν ἐνθέου κόρης.

Ἑκάβη

256

ῥῖπτε, τέκνον, ζαθέους κλῇ-

257

δας καὶ ἀπὸ χροὸς ἐνδυ-

258

τῶν στεφέων ἱεροὺς στολμούς.

Ταλθύβιος

259

οὐ γὰρ μέγʼ αὐτῇ βασιλικῶν λέκτρων τυχεῖν;

Ἑκάβη

260

τί δʼ ὃ νεοχμὸν ἀπʼ ἐμέθεν ἐλάβετε τέκος, ποῦ μοι;

Ταλθύβιος

262

Πολυξένην ἔλεξας, ἢ τίνʼ ἱστορεῖς;

Ἑκάβη

263

ταύταν· τῷ πάλος ἔζευξεν;

Ταλθύβιος

264

τύμβῳ τέτακται προσπολεῖν Ἀχιλλέως.

Ἑκάβη

265

ὤμοι ἐγώ· τάφῳ πρόσπολον ἐτεκόμαν.

266

ἀτὰρ τίς ὅδʼ ἢ νόμος ἢ τί

267

θέσμιον, ὦ φίλος, Ἑλλάνων;

Ταλθύβιος

268

εὐδαιμόνιζε παῖδα σήν· ἔχει καλῶς.

Ἑκάβη

269

τί τόδʼ ἔλακες; ἆρά μοι ἀέλιον λεύσσει;

Ταλθύβιος

270

ἔχει πότμος νιν, ὥστʼ ἀπηλλάχθαι πόνων.

Ἑκάβη

271

τί δʼ ἁ τοῦ χαλκεομήστορος Ἕκτορος δάμαρ,

272

Ἀνδρομάχα τάλαινα, τίνʼ ἔχει τύχαν;

Ταλθύβιος

273

καὶ τήνδʼ Ἀχιλλέως ἔλαβε παῖς ἐξαίρετον.

Ἑκάβη

274

ἐγὼ δὲ τῷ

275

πρόσπολος ἁ τριτοβάμονος χερὶ

276

δευομένα βάκτρου γεραιῷ κάρᾳ;

Ταλθύβιος

277

Ἰθάκης Ὀδυσσεὺς ἔλαχʼ ἄναξ δούλην σʼ ἔχειν.

278

Ἑκάβη

278

ἒ ἔ.

279

ἄρασσε κρᾶτα κούριμον,

280

ἕλκʼ ὀνύχεσσι δίπτυχον παρειάν.

281

ἰώ μοί μοι.

282

μυσαρῷ δολίῳ λέλογχα φωτὶ δουλεύειν,

283

πολεμίῳ δίκας, παρανόμῳ δάκει,

285

ὃς πάντα τἀκεῖθεν ἐνθάδε στρέφει, τὰ δʼ

286

ἀντίπαλʼ αὖθις ἐκεῖσε διπτύχῳ γλώσσᾳ

287

φίλα τὰ πρότερʼ ἄφιλα τιθέμενος πάντων.

288

γοᾶσθʼ, ὦ Τρῳάδες, με.

289

βέβακα δύσποτμος. οἴχομαι ἁ

290

τάλαινα, δυστυχεστάτῳ

291

προσέπεσον κλήρῳ.

292

Χορός

292

τὸ μὲν σὸν οἶσθα, πότνια, τὰς δʼ ἐμὰς τύχας

293

τίς ἆρʼ Ἀχαιῶν ἢ τίς Ἑλλήνων ἔχει;

Ταλθύβιος

294

ἴτʼ, ἐκκομίζειν δεῦρο Κασάνδραν χρεὼν

295

ὅσον τάχιστα, δμῶες, ὡς στρατηλάτῃ

296

ἐς χεῖρα δούς νιν, εἶτα τὰς εἰληγμένας

297

καὶ τοῖσιν ἄλλοις αἰχμαλωτίδων ἄγω.

298

ἔα· τί πεύκης ἔνδον αἴθεται σέλας;

299

πιμπρᾶσιν — ἢ τί δρῶσι — Τρῳάδες μυχούς,

300

ὡς ἐξάγεσθαι τῆσδε μέλλουσαι χθονὸς

301

πρὸς Ἄργος, αὑτῶν τʼ ἐκπυροῦσι σώματα

302

θανεῖν θέλουσαι; κάρτα τοι τοὐλεύθερον

303

ἐν τοῖς τοιούτοις δυσλόφως φέρει κακά.

304

ἄνοιγʼ ἄνοιγε, μὴ τὸ ταῖσδε πρόσφορον

305

ἐχθρὸν δʼ Ἀχαιοῖς εἰς ἔμʼ αἰτίαν βάλῃ.

Ἑκάβη

306

οὐκ ἔστιν, οὐ πιμπρᾶσιν, ἀλλὰ παῖς ἐμὴ

307

μαινὰς θοάζει δεῦρο Κασάνδρα δρόμῳ.

308

Κασάνδρα

308

Ἄνεχε· πάρεχε.

308a

φῶς φέρʼ, ὤ· σέβω· φλέγω — ἰδού, ἰδού —

309

λαμπάσι τόδʼ ἱερόν.

310

ὦ Ὑμέναιʼ ἄναξ·

311

μακάριος ὁ γαμέτας·

312

μακαρία δʼ ἐγὼ βασιλικοῖς λέκτροις

313

κατʼ Ἄργος ἁ γαμουμένα.

314

Ὑμήν, ὦ Ὑμέναιʼ ἄναξ.

315

ἐπεὶ σύ, μᾶτερ, ἐπὶ δάκρυσι καὶ

316

γόοισι τὸν θανόντα πατέρα πατρίδα τε

317

φίλαν καταστένουσʼ ἔχεις,

319

ἐγὼ δʼ ἐπὶ γάμοις ἐμοῖς

320

ἀναφλέγω πυρὸς φῶς

321

ἐς αὐγάν, ἐς αἴγλαν,

322

διδοῦσʼ, ὦ Ὑμέναιε, σοί,

323

διδοῦσʼ, ὦ Ἑκάτα, φάος,

324

παρθένων ἐπὶ λέκτροις

324a

ᾇ νόμος ἔχει.

325

πάλλε πόδα.

326

αἰθέριον ἄναγε χορόν· εὐἅν, εὐοἵ·

327

ὡς ἐπὶ πατρὸς ἐμοῦ

328

μακαριωτάταις

329

τύχαις· ὁ χορὸς ὅσιος.

329a

ἄγε σύ, Φοῖβε, νῦν· κατὰ σὸν ἐν δάφναις

330

ἀνάκτορον θυηπολῶ,

331

Ὑμήν, ὦ Ὑμέναιʼ, Ὑμήν.

332

χόρευε, μᾶτερ, ἀναγέλασον·

333

ἕλισσε τᾷδʼ ἐκεῖσε μετʼ ἐμέθεν ποδῶν

334

φέρουσα φιλτάταν βάσιν.

335

βοάσαθʼ Ὑμέναιον, ὤ,

336

μακαρίαις ἀοιδαῖς

337

ἰαχαῖς τε νύμφαν.

338

ἴτʼ, ὦ καλλίπεπλοι Φρυγῶν

339

κόραι, μέλπετʼ ἐμῶν γάμων

340

τὸν πεπρωμένον εὐνᾷ

340a

πόσιν ἐμέθεν.

341

Χορός

341

βασίλεια, βακχεύουσαν οὐ λήψῃ κόρην,

342

μὴ κοῦφον αἴρῃ βῆμʼ ἐς Ἀργείων στρατόν;

Ἑκάβη

343

Ἥφαιστε, δᾳδουχεῖς μὲν ἐν γάμοις βροτῶν,

344

ἀτὰρ λυγράν γε τήνδʼ ἀναιθύσσεις φλόγα

345

ἔξω τε μεγάλων ἐλπίδων.

345a

οἴμοι, τέκνον,

346

ὡς οὐχ ὑπʼ αἰχμῆς σʼ οὐδʼ ὑπʼ Ἀργείου δορὸς

347

γάμους γαμεῖσθαι τούσδʼ ἐδόξαζόν ποτε.

348

παράδος ἐμοὶ φῶς· οὐ γὰρ ὀρθὰ πυρφορεῖς

349

μαινὰς θοάζουσʼ, οὐδέ σʼ αἱ τύχαι, τέκνον,

350

ἐσωφρονήκασʼ, ἀλλʼ ἔτʼ ἐν ταὐτῷ μένεις.

351

ἐσφέρετε πεύκας, δάκρυά τʼ ἀνταλλάξατε

352

τοῖς τῆσδε μέλεσι, Τρῳάδες, γαμηλίοις.

Κασάνδρα

353

μῆτερ, πύκαζε κρᾶτʼ ἐμὸν νικηφόρον,

354

καὶ χαῖρε τοῖς ἐμοῖσι βασιλικοῖς γάμοις·

355

καὶ πέμπε, κἂν μὴ τἀμά σοι πρόθυμά γʼ ᾖ,

356

ὤθει βιαίως· εἰ γὰρ ἔστι Λοξίας,

357

Ἑλένης γαμεῖ με δυσχερέστερον γάμον

358

ὁ τῶν Ἀχαιῶν κλεινὸς Ἀγαμέμνων ἄναξ.

359

κτενῶ γὰρ αὐτόν, κἀντιπορθήσω δόμους

360

ποινὰς ἀδελφῶν καὶ πατρὸς λαβοῦσʼ ἐμοῦ ⋯

361

ἀλλʼ ἄττʼ ἐάσω· πέλεκυν οὐχ ὑμνήσομεν,

362

ὃς ἐς τράχηλον τὸν ἐμὸν εἶσι χἁτέρων·

363

μητροκτόνους τʼ ἀγῶνας, οὓς οὑμοὶ γάμοι

364

θήσουσιν, οἴκων τʼ Ἀτρέως ἀνάστασιν.

365

πόλιν δὲ δείξω τήνδε μακαριωτέραν

366

ἢ τοὺς Ἀχαιούς, ἔνθεος μέν, ἀλλʼ ὅμως

367

τοσόνδε γʼ ἔξω στήσομαι βακχευμάτων·

368

οἳ διὰ μίαν γυναῖκα καὶ μίαν Κύπριν,

369

θηρῶντες Ἑλένην, μυρίους ἀπώλεσαν.

370

ὁ δὲ στρατηγὸς ὁ σοφὸς ἐχθίστων ὕπερ

371

τὰ φίλτατʼ ὤλεσʼ, ἡδονὰς τὰς οἴκοθεν

372

τέκνων ἀδελφῷ δοὺς γυναικὸς οὕνεκα,

373

καὶ ταῦθʼ ἑκούσης κοὐ βίᾳ λελῃσμένης.

374

ἐπεὶ δʼ ἐπʼ ἀκτὰς ἤλυθον Σκαμανδρίους,

375

ἔθνῃσκον, οὐ γῆς ὅριʼ ἀποστερούμενοι

376

οὐδʼ ὑψίπυργον πατρίδʼ· οὓς δʼ Ἄρης ἕλοι,

377

οὐ παῖδας εἶδον, οὐ δάμαρτος ἐν χεροῖν

378

πέπλοις συνεστάλησαν, ἐν ξένῃ δὲ γῇ

379

κεῖνται. τὰ δʼ οἴκοι τοῖσδʼ ὅμοιʼ ἐγίγνετο·

380

χῆραί τʼ ἔθνῃσκον, οἳ δʼ ἄπαιδες ἐν δόμοις

381

ἄλλοις τέκνʼ ἐκθρέψαντες· οὐδὲ πρὸς τάφοις

382

ἔσθʼ ὅστις αὐτῶν αἷμα γῇ δωρήσεται.

383

ἦ τοῦδʼ ἐπαίνου τὸ στράτευμʼ ἐπάξιον. —

384

σιγᾶν ἄμεινον τᾀσχρά, μηδὲ μοῦσά μοι

385

γένοιτʼ ἀοιδὸς ἥτις ὑμνήσει κακά.

386

386

Τρῶες δὲ πρῶτον μέν, τὸ κάλλιστον κλέος,

387

ὑπὲρ πάτρας ἔθνῃσκον· οὓς δʼ ἕλοι δόρυ,

388

νεκροί γʼ ἐς οἴκους φερόμενοι φίλων ὕπο

389

ἐν γῇ πατρῴᾳ περιβολὰς εἶχον χθονός,

390

χερσὶν περισταλέντες ὧν ἐχρῆν ὕπο·

391

ὅσοι δὲ μὴ θάνοιεν ἐν μάχῃ Φρυγῶν,

392

ἀεὶ κατʼ ἦμαρ σὺν δάμαρτι καὶ τέκνοις

393

ᾤκουν, Ἀχαιοῖς ὧν ἀπῆσαν ἡδοναί.

394

τὰ δʼ Ἕκτορός σοι λύπρʼ ἄκουσον ὡς ἔχει·

395

δόξας ἀνὴρ ἄριστος οἴχεται θανών,

396

καὶ τοῦτʼ Ἀχαιῶν ἵξις ἐξεργάζεται·

397

εἰ δʼ ἦσαν οἴκοι, χρηστὸς ὢν ἐλάνθανεν.

398

Πάρις δʼ ἔγημε τὴν Διός· γήμας δὲ μή,

399

σιγώμενον τὸ κῆδος εἶχεν ἐν δόμοις.

400

φεύγειν μὲν οὖν χρὴ πόλεμον ὅστις εὖ φρονεῖ·

401

εἰ δʼ ἐς τόδʼ ἔλθοι, στέφανος οὐκ αἰσχρὸς πόλει

402

καλῶς ὀλέσθαι, μὴ καλῶς δὲ δυσκλεές.

403

ὧν οὕνεκʼ οὐ χρή, μῆτερ, οἰκτίρειν σε γῆν,

404

οὐ τἀμὰ λέκτρα· τοὺς γὰρ ἐχθίστους ἐμοὶ

405

καὶ σοὶ γάμοισι τοῖς ἐμοῖς διαφθερῶ.

Χορός

406

ὡς ἡδέως κακοῖσιν οἰκείοις γελᾷς,

407

μέλπεις θʼ ἃ μέλπουσʼ οὐ σαφῆ δείξεις ἴσως.

Ταλθύβιος

408

εἰ μή σʼ Ἀπόλλων ἐξεβάκχευεν φρένας,

409

οὔ τἂν ἀμισθὶ τοὺς ἐμοὺς στρατηλάτας

410

τοιαῖσδε φήμαις ἐξέπεμπες ἂν χθονός.

411

ἀτὰρ τὰ σεμνὰ καὶ δοκήμασιν σοφὰ

412

οὐδέν τι κρείσσω τῶν τὸ μηδὲν ἦν ἄρα.

413

ὁ γὰρ μέγιστος τῶν Πανελλήνων ἄναξ,

414

Ἀτρέως φίλος παῖς, τῆσδʼ ἔρωτʼ ἐξαίρετον

415

μαινάδος ὑπέστη· καὶ πένης μέν εἰμʼ ἐγώ,

416

ἀτὰρ λέχος γε τῆσδʼ ἂν οὐκ ἐκτησάμην.

417

καὶ σοὶ μέν — οὐ γὰρ ἀρτίας ἔχεις φρένας —

418

Ἀργεῖʼ ὀνείδη καὶ Φρυγῶν ἐπαινέσεις

419

ἀνέμοις φέρεσθαι παραδίδωμʼ· ἕπου δέ μοι

420

πρὸς ναῦς, καλὸν νύμφευμα τῷ στρατηλάτῃ.

421

σὺ δʼ, ἡνίκʼ ἄν σε Λαρτίου χρῄζῃ τόκος

422

ἄγειν, ἕπεσθαι· σώφρονος δʼ ἔσῃ λάτρις

423

γυναικός, ὥς φασʼ οἱ μολόντες Ἴλιον.

424

Κασάνδρα

424

ἦ δεινὸς ὁ λάτρις. τί ποτʼ ἔχουσι τοὔνομα

425

κήρυκες, ἓν ἀπέχθημα πάγκοινον βροτοῖς,

426

οἱ περὶ τυράννους καὶ πόλεις ὑπηρέται;

427

σὺ τὴν ἐμὴν φῂς μητέρʼ εἰς Ὀδυσσέως

428

ἥξειν μέλαθρα; ποῦ δʼ Ἀπόλλωνος λόγοι,

429

οἵ φασιν αὐτὴν εἰς ἔμʼ ἡρμηνευμένοι

430

αὐτοῦ θανεῖσθαι; ⋯ τἄλλα δʼ οὐκ ὀνειδιῶ.

431

δύστηνος, οὐκ οἶδʼ οἷά νιν μένει παθεῖν·

432

ὡς χρυσὸς αὐτῷ τἀμὰ καὶ Φρυγῶν κακὰ

433

δόξει ποτʼ εἶναι. δέκα γὰρ ἐκπλήσας ἔτη

434

πρὸς τοῖσιν ἐνθάδʼ, ἵξεται μόνος πάτραν

434a

435

οὗ δὴ στενὸν δίαυλον ᾤκισται πέτρας

436

δεινὴ Χάρυβδις, ὠμοβρώς τʼ ὀρειβάτης

437

Κύκλωψ, Λιγυστίς θʼ ἡ συῶν μορφώτρια

438

Κίρκη, θαλάσσης θʼ ἁλμυρᾶς ναυάγια,

439

λωτοῦ τʼ ἔρωτες, Ἡλίου θʼ ἁγναὶ βόες,

440

αἳ σάρκα φωνήεσσαν ἥσουσίν ποτε,

441

πικρὰν Ὀδυσσεῖ γῆρυν. ὡς δὲ συντέμω,

442

ζῶν εἶσʼ ἐς Ἅιδου κἀκφυγὼν λίμνης ὕδωρ

443

κάκʼ ἐν δόμοισι μυρίʼ εὑρήσει μολών.

444

Κασάνδρα

444

ἀλλὰ γὰρ τί τοὺς Ὀδυσσέως ἐξακοντίζω πόνους;

445

στεῖχʼ ὅπως τάχιστʼ· ἐς Ἅιδου νυμφίῳ γημώμεθα.

446

ἦ κακὸς κακῶς ταφήσῃ νυκτός, οὐκ ἐν ἡμέρᾳ,

447

ὦ δοκῶν σεμνόν τι πράσσειν, Δαναϊδῶν ἀρχηγέτα.

448

κἀμέ τοι νεκρὸν φάραγγες γυμνάδʼ ἐκβεβλημένην

449

ὕδατι χειμάρρῳ ῥέουσαι, νυμφίου πέλας τάφου,

450

θηρσὶ δώσουσιν δάσασθαι, τὴν Ἀπόλλωνος λάτριν.

451

ὦ στέφη τοῦ φιλτάτου μοι θεῶν, ἀγάλματʼ εὔια,

452

χαίρετʼ· ἐκλέλοιφʼ ἑορτάς, αἷς πάροιθʼ ἠγαλλόμην.

453

ἴτʼ ἀπʼ ἐμοῦ χρωτὸς σπαραγμοῖς, ὡς ἔτʼ οὖσʼ ἁγνὴ χρόα

454

δῶ θοαῖς αὔραις φέρεσθαί σοι τάδʼ, ὦ μαντεῖʼ ἄναξ.

455

ποῦ σκάφος τὸ τοῦ στρατηγοῦ; ποῖ ποτʼ ἐμβαίνειν με χρή;

456

οὐκέτʼ ἂν φθάνοις ἂν αὔραν ἱστίοις καραδοκῶν,

457

ὡς μίαν τριῶν Ἐρινὺν τῆσδέ μʼ ἐξάξων χθονός.

458

χαῖρέ μοι, μῆτερ· δακρύσῃς μηδέν· ὦ φίλη πατρίς,

459

οἵ τε γῆς ἔνερθʼ ἀδελφοὶ χὡ τεκὼν ἡμᾶς πατήρ,

460

οὐ μακρὰν δέξεσθέ μʼ· ἥξω δʼ ἐς νεκροὺς νικηφόρος

461

καὶ δόμους πέρσασʼ Ἀτρειδῶν, ὧν ἀπωλόμεσθʼ ὕπο.

462

Χορός

462

Ἑκάβης γεραιᾶς φύλακες, οὐ δεδόρκατε

463

δέσποιναν ὡς ἄναυδος ἐκτάδην πίτνει;

464

οὐκ ἀντιλήψεσθʼ; ἦ μεθήσετʼ, ὦ κακαί,

465

γραῖαν πεσοῦσαν; αἴρετʼ εἰς ὀρθὸν δέμας.

Ἑκάβη

466

ἐᾶτέ μʼ — οὔτοι φίλα τὰ μὴ φίλʼ, ὦ κόραι —

467

κεῖσθαι πεσοῦσαν· πτωμάτων γὰρ ἄξια

468

πάσχω τε καὶ πέπονθα κἄτι πείσομαι.

469

ὦ θεοί ⋯ κακοὺς μὲν ἀνακαλῶ τοὺς συμμάχους,

470

ὅμως δʼ ἔχει τι σχῆμα κικλήσκειν θεούς,

471

ὅταν τις ἡμῶν δυστυχῆ λάβῃ τύχην.

472

πρῶτον μὲν οὖν μοι τἀγάθʼ ἐξᾷσαι φίλον·

473

τοῖς γὰρ κακοῖσι πλείονʼ οἶκτον ἐμβαλῶ.

474

ἦμεν τύραννοι κἀς τύραννʼ ἐγημάμην,

475

κἀνταῦθʼ ἀριστεύοντʼ ἐγεινάμην τέκνα,

476

οὐκ ἀριθμὸν ἄλλως, ἀλλʼ ὑπερτάτους Φρυγῶν·

477

οὓς Τρῳὰς οὐδʼ Ἑλληνὶς οὐδὲ βάρβαρος

478

γυνὴ τεκοῦσα κομπάσειεν ἄν ποτε.

479

κἀκεῖνά τʼ εἶδον δορὶ πεσόνθʼ Ἑλληνικῷ

480

τρίχας τʼ ἐτμήθην τάσδε πρὸς τύμβοις νεκρῶν,

481

καὶ τὸν φυτουργὸν Πρίαμον οὐκ ἄλλων πάρα

482

κλύουσʼ ἔκλαυσα, τοῖσδε δʼ εἶδον ὄμμασιν

483

αὐτὴ κατασφαγέντʼ ἐφʼ ἑρκείῳ πυρᾷ,

484

πόλιν θʼ ἁλοῦσαν. ἃς δʼ ἔθρεψα παρθένους

485

ἐς ἀξίωμα νυμφίων ἐξαίρετον,

486

ἄλλοισι θρέψασʼ ἐκ χερῶν ἀφῃρέθην.

487

κοὔτʼ ἐξ ἐκείνων ἐλπὶς ὡς ὀφθήσομαι,

488

αὐτή τʼ ἐκείνας οὐκέτʼ ὄψομαί ποτε.

489

τὸ λοίσθιον δέ, θριγκὸς ἀθλίων κακῶν,

490

δούλη γυνὴ γραῦς Ἑλλάδʼ εἰσαφίξομαι.

491

ἃ δʼ ἐστὶ γήρᾳ τῷδʼ ἀσυμφορώτατα,

492

τούτοις με προσθήσουσιν, ἢ θυρῶν λάτριν

493

κλῇδας φυλάσσειν, τὴν τεκοῦσαν Ἕκτορα,

494

ἢ σιτοποιεῖν, κἀν πέδῳ κοίτας ἔχειν

495

ῥυσοῖσι νώτοις, βασιλικῶν ἐκ δεμνίων,

496

τρυχηρὰ περὶ τρυχηρὸν εἱμένην χρόα

497

πέπλων λακίσματʼ, ἀδόκιμʼ ὀλβίοις ἔχειν.

498

οἲ ʼγὼ τάλαινα, διὰ γάμον μιᾶς ἕνα

499

γυναικὸς οἵων ἔτυχον ὧν τε τεύξομαι.

500

ὦ τέκνον, ὦ σύμβακχε Κασάνδρα θεοῖς,

501

οἵαις ἔλυσας συμφοραῖς ἅγνευμα σόν.

502

σύ τʼ, ὦ τάλαινα, ποῦ ποτʼ εἶ, Πολυξένη;

503

ὡς οὔτε μʼ ἄρσην οὔτε θήλεια σπορὰ

504

πολλῶν γενομένων τὴν τάλαιναν ὠφελεῖ.

505

τί δῆτά μʼ ὀρθοῦτʼ; ἐλπίδων ποίων ὕπο;

506

ἄγετε τὸν ἁβρὸν δήποτʼ ἐν Τροίᾳ πόδα,

507

νῦν δʼ ὄντα δοῦλον, στιβάδα πρὸς χαμαιπετῆ

508

πέτρινά τε κρήδεμνʼ, ὡς πεσοῦσʼ ἀποφθαρῶ

509

δακρύοις καταξανθεῖσα. τῶν δʼ εὐδαιμόνων

510

μηδένα νομίζετʼ εὐτυχεῖν, πρὶν ἂν θάνῃ.

511

1

Χορός

512

ἀμφί μοι Ἴλιον, ὦ

513

Μοῦσα, καινῶν ὕμνων

514

ἄεισον ἐν δακρύοις ᾠδὰν ἐπικήδειον·

515

νῦν γὰρ μέλος ἐς Τροίαν ἰαχήσω,

517

τετραβάμονος ὡς ὑπʼ ἀπήνας

518

Ἀργείων ὀλόμαν τάλαινα δοριάλωτος,

519

ὅτʼ ἔλιπον ἵππον οὐράνια

520

βρέμοντα χρυσεοφάλαρον ἔνο-

521

πλον ἐν πύλαις Ἀχαιοί·

522

ἀνὰ δʼ ἐβόασεν λεὼς

523

Τρῳάδος ἀπὸ πέτρας σταθείς·

524

Ἴτʼ, ὦ πεπαυμένοι πόνων,

525

τόδʼ ἱερὸν ἀνάγετε ξόανον

526

Ἰλιάδι Διογενεῖ κόρᾳ.

527

τίς οὐκ ἔβα νεανίδων,

528

τίς οὐ γεραιὸς ἐκ δόμων;

529

κεχαρμένοι δʼ ἀοιδαῖς

530

δόλιον ἔσχον ἄταν.

531

1

Χορός

532

πᾶσα δὲ γέννα Φρυγῶν

533

πρὸς πύλας ὡρμάθη,

534

πεύκᾳ ἐν οὐρεΐᾳ ξεστὸν λόχον Ἀργείων

535

καὶ Δαρδανίας ἄταν θέᾳ δώσων,

537

χάριν ἄζυγος ἀμβροτοπώλου·

538

κλωστοῦ δʼ ἀμφιβόλοις λίνοιο ναὸς ὡσεὶ

539

σκάφος κελαινόν, εἰς ἕδρανα

540

λάινα δάπεδά τε φόνια πατρί-

541

δι Παλλάδος θέσαν θεᾶς.

542

ἐπὶ δὲ πόνῳ καὶ χαρᾷ

543

νύχιον ἐπεὶ κνέφας παρῆν,

544

Λίβυς τε λωτὸς ἐκτύπει

545

Φρύγιά τε μέλεα, παρθένοι δʼ

546

ἀέριον ἀνὰ κρότον ποδῶν

547

βοὰν ἔμελπον εὔφρονʼ, ἐν

548

δόμοις δὲ παμφαὲς σέλας

549

πυρὸς μέλαιναν αἴγλαν

550

ἄκος ἔδωκεν ὕπνῳ.

551

Χορός

552

ἐγὼ δὲ τὰν ὀρεστέραν

553

τότʼ ἀμφὶ μέλαθρα παρθένον

554

Διὸς κόραν ἐμελπόμαν

555

χοροῖσι· φοινία δʼ ἀνὰ

556

πτόλιν βοὰ κατεῖχε Περ-

557

γάμων ἕδρας· βρέφη δὲ φίλι-

558

α περὶ πέπλους ἔβαλλε μα-

559

τρὶ χεῖρας ἐπτοημένας·

560

λόχου δʼ ἐξέβαινʼ Ἄρης,

561

κόρας ἔργα Παλλάδος.

562

σφαγαὶ δʼ ἀμφιβώμιοι

563

Φρυγῶν, ἔν τε δεμνίοις

564

καράτομος ἐρημία

565

νεανίδων στέφανον ἔφερεν

566

Ἑλλάδι κουροτρόφον,

567

Φρυγῶν πατρίδι πένθη.

568

Χορός

568

Ἑκάβη, λεύσσεις τήνδʼ Ἀνδρομάχην

569

ξενικοῖς ἐπʼ ὄχοις πορθμευομένην;

570

παρὰ δʼ εἰρεσίᾳ μαστῶν ἕπεται

571

φίλος Ἀστυάναξ, Ἕκτορος ἶνις.

572

ποῖ ποτʼ ἀπήνης νώτοισι φέρῃ,

573

δύστανε γύναι, πάρεδρος χαλκέοις

574

Ἕκτορος ὅπλοις σκύλοις τε Φρυγῶν

574a

δοριθηράτοις,

575

οἷσιν Ἀχιλλέως παῖς Φθιώτας

576

στέψει ναοὺς ἀπὸ Τροίας;

577

1

Ἀνδρομάχη

577

Ἀχαιοὶ δεσπόται μʼ ἄγουσιν.

Ἑκάβη

578

οἴμοι.

Ἀνδρομάχη

578b

τί παιᾶνʼ ἐμὸν στενάζεις;

Ἑκάβη

579

αἰαῖ —

Ἀνδρομάχη

579b

τῶνδʼ ἀλγέων —

Ἑκάβη

580

ὦ Ζεῦ —

Ἀνδρομάχη

580b

καὶ συμφορᾶς.

Ἑκάβη

581

τέκεα,

Ἀνδρομάχη

581b

πρίν ποτʼ ἦμεν.

582

1

Ἑκάβη

582

βέβακʼ ὄλβος, βέβακε Τροία

Ἀνδρομάχη

583

τλάμων.

Ἑκάβη

583b

ἐμῶν τʼ εὐγένεια παίδων.

Ἀνδρομάχη

584

φεῦ φεῦ.

Ἑκάβη

584b

φεῦ δῆτʼ ἐμῶν

Ἀνδρομάχη

585

κακῶν.

Ἑκάβη

585b

οἰκτρὰ τύχα

Ἀνδρομάχη

586

πόλεος,

Ἑκάβη

586b

ἃ καπνοῦται.

587

2

Ἀνδρομάχη

587

μόλοις, ὦ πόσις, μοι —

Ἑκάβη

588

βοᾷς τὸν παρʼ Ἅιδᾳ

589

παῖδʼ ἐμόν, ὦ μελέα.

Ἀνδρομάχη

590

σᾶς δάμαρτος ἄλκαρ.

591

2

Ἑκάβη

591

σύ τʼ, ὦ λῦμʼ Ἀχαιῶν,

592

τέκνων δέσποθʼ ἁμῶν,

593

πρεσβυγενὲς Πρίαμε,

594

κοίμισαί μʼ ἐς Ἅιδου.

595

3

Ἀνδρομάχη

595

οἵδε πόθοι μεγάλοι ⋯

Ἑκάβη

595b

σχετλία, τάδε πάσχομεν ἄλγη.

Ἀνδρομάχη

596

οἰχομένας πόλεως ⋯

Ἑκάβη

596b

ἐπὶ δʼ ἄλγεσιν ἄλγεα κεῖται.

Ἀνδρομάχη

597

δυσφροσύναισι θεῶν, ὅτε σὸς γόνος ἔκφυγεν Ἅιδαν,

598

ὃς λεχέων στυγερῶν χάριν ὤλεσε

598a

πέργαμα Τροίας· αἱματόεντα δὲ

599

θεᾷ παρὰ Παλλάδι σώματα νεκρῶν

600

γυψὶ φέρειν τέταται· ζυγὰ δʼ ἤνυσε

600a

δούλια Τροίᾳ.

601

3

Ἑκάβη

601

ὦ πατρίς, ὦ μελέα ⋯

Ἀνδρομάχη

601b

καταλειπομέναν σε δακρύω,

Ἑκάβη

602

νῦν τέλος οἰκτρὸν ὁρᾷς.

Ἀνδρομάχη

602b

καὶ ἐμὸν δόμον ἔνθʼ ἐλοχεύθην.

Ἑκάβη

603

ὦ τέκνʼ, ἐρημόπολις μάτηρ ἀπολείπεται ὑμῶν,

604

οἷος ἰάλεμος, οἷά τε πένθη

604a

605

δάκρυά τʼ ἐκ δακρύων καταλείβεται

606

ἁμετέροισι δόμοις· ὁ θανὼν δʼ ἐπι-

607

λάθεται ἀλγέων ἀδάκρυτος.

608

Χορός

608

ὡς ἡδὺ δάκρυα τοῖς κακῶς πεπραγόσι

609

θρήνων τʼ ὀδυρμοὶ μοῦσά θʼ ἣ λύπας ἔχει.

Ἀνδρομάχη

610

ὦ μῆτερ ἀνδρός, ὅς ποτʼ Ἀργείων δορὶ

611

πλείστους διώλεσʼ, Ἕκτορος, τάδʼ εἰσορᾷς;

Ἑκάβη

612

ὁρῶ τὰ τῶν θεῶν, ὡς τὰ μὲν πυργοῦσʼ ἄνω

613

τὸ μηδὲν ὄντα, τὰ δὲ δοκοῦντʼ ἀπώλεσαν.

Ἀνδρομάχη

614

ἀγόμεθα λεία σὺν τέκνῳ· τὸ δʼ εὐγενὲς

615

ἐς δοῦλον ἥκει, μεταβολὰς τοσάσδʼ ἔχον.

Ἑκάβη

616

τὸ τῆς ἀνάγκης δεινόν· ἄρτι κἀπʼ ἐμοῦ

617

βέβηκʼ ἀποσπασθεῖσα Κασάνδρα βίᾳ.

Ἀνδρομάχη

618

φεῦ φεῦ·

618a

ἄλλος τις Αἴας, ὡς ἔοικε, δεύτερος

619

παιδὸς πέφηνε σῆς. νοσεῖς δὲ χἅτερα.

Ἑκάβη

620

ὧν γʼ οὔτε μέτρον οὔτʼ ἀριθμός ἐστί μοι·

621

κακῷ κακὸν γὰρ εἰς ἅμιλλαν ἔρχεται.

Ἀνδρομάχη

622

τέθνηκέ σοι παῖς πρὸς τάφῳ Πολυξένη

623

σφαγεῖσʼ Ἀχιλλέως, δῶρον ἀψύχῳ νεκρῷ.

Ἑκάβη

624

οἲ ʼγὼ τάλαινα. τοῦτʼ ἐκεῖνʼ ὅ μοι πάλαι

625

Ταλθύβιος αἴνιγμʼ οὐ σαφῶς εἶπεν σαφές.

Ἀνδρομάχη

626

εἶδόν νιν αὐτή, κἀποβᾶσα τῶνδʼ ὄχων

627

ἔκρυψα πέπλοις κἀπεκοψάμην νεκρόν.

Ἑκάβη

628

αἰαῖ, τέκνον, σῶν ἀνοσίων προσφαγμάτων·

629

αἰαῖ μάλʼ αὖθις, ὡς κακῶς διόλλυσαι.

Ἀνδρομάχη

630

ὄλωλεν ὡς ὄλωλεν· ἀλλʼ ὅμως ἐμοῦ

631

ζώσης γʼ ὄλωλεν εὐτυχεστέρῳ πότμῳ.

Ἑκάβη

632

οὐ ταὐτόν, ὦ παῖ, τῷ βλέπειν τὸ κατθανεῖν·

633

τὸ μὲν γὰρ οὐδέν, τῷ δʼ ἔνεισιν ἐλπίδες.

634

Ἀνδρομάχη

634

ὦ μῆτερ, ὦ τεκοῦσα, κάλλιστον λόγον

635

ἄκουσον, ὥς σοι τέρψιν ἐμβαλῶ φρενί.

636

τὸ μὴ γενέσθαι τῷ θανεῖν ἴσον λέγω,

637

τοῦ ζῆν δὲ λυπρῶς κρεῖσσόν ἐστι κατθανεῖν.

638

ἀλγεῖ γὰρ οὐδὲν τῶν κακῶν ᾐσθημένος·

639

ὁ δʼ εὐτυχήσας ἐς τὸ δυστυχὲς πεσὼν

640

ψυχὴν ἀλᾶται τῆς πάροιθʼ εὐπραξίας.

641

κείνη δʼ, ὁμοίως ὥσπερ οὐκ ἰδοῦσα φῶς,

642

τέθνηκε κοὐδὲν οἶδε τῶν αὑτῆς κακῶν.

643

ἐγὼ δὲ τοξεύσασα τῆς εὐδοξίας

644

λαχοῦσα πλεῖον τῆς τύχης ἡμάρτανον.

645

ἃ γὰρ γυναιξὶ σώφρονʼ ἔσθʼ ηὑρημένα,

646

ταῦτʼ ἐξεμόχθουν Ἕκτορος κατὰ στέγας.

647

πρῶτον μέν, ἔνθα — κἂν προσῇ κἂν μὴ προσῇ

648

ψόγος γυναιξίν — αὐτὸ τοῦτʼ ἐφέλκεται

649

κακῶς ἀκούειν, ἥτις οὐκ ἔνδον μένει,

650

τούτου παρεῖσα πόθον ἔμιμνον ἐν δόμοις·

651

ἔσω τε μελάθρων κομψὰ θηλειῶν ἔπη

652

οὐκ εἰσεφρούμην, τὸν δὲ νοῦν διδάσκαλον

653

οἴκοθεν ἔχουσα χρηστὸν ἐξήρκουν ἐμοί.

654

γλώσσης τε σιγὴν ὄμμα θʼ ἥσυχον πόσει

655

παρεῖχον· ᾔδη δʼ ἁμὲ χρῆν νικᾶν πόσιν,

656

κείνῳ τε νίκην ὧν ἐχρῆν παριέναι.

657

καὶ τῶνδε κληδὼν ἐς στράτευμʼ Ἀχαιϊκὸν

658

ἐλθοῦσʼ ἀπώλεσέν μʼ· ἐπεὶ γὰρ ᾑρέθην,

659

Ἀχιλλέως με παῖς ἐβουλήθη λαβεῖν

660

δάμαρτα· δουλεύσω δʼ ἐν αὐθεντῶν δόμοις.

661

κεἰ μὲν παρώσασʼ Ἕκτορος φίλον κάρα

662

πρὸς τὸν παρόντα πόσιν ἀναπτύξω φρένα,

663

κακὴ φανοῦμαι τῷ θανόντι· τόνδε δʼ αὖ

664

στυγοῦσʼ ἐμαυτῆς δεσπόταις μισήσομαι.

665

καίτοι λέγουσιν ὡς μίʼ εὐφρόνη χαλᾷ

666

τὸ δυσμενὲς γυναικὸς εἰς ἀνδρὸς λέχος·

667

ἀπέπτυσʼ αὐτήν, ἥτις ἄνδρα τὸν πάρος

668

καινοῖσι λέκτροις ἀποβαλοῦσʼ ἄλλον φιλεῖ.

669

ἀλλʼ οὐδὲ πῶλος ἥτις ἂν διαζυγῇ

670

τῆς συντραφείσης, ῥᾳδίως ἕλξει ζυγόν.

671

καίτοι τὸ θηριῶδες ἄφθογγόν τʼ ἔφυ

672

ξυνέσει τʼ ἄχρηστον τῇ φύσει τε λείπεται.

673

673

σὲ δʼ, ὦ φίλʼ Ἕκτορ, εἶχον ἄνδρʼ ἀρκοῦντά μοι

674

ξυνέσει γένει πλούτῳ τε κἀνδρείᾳ μέγαν·

675

ἀκήρατον δέ μʼ ἐκ πατρὸς λαβὼν δόμων

676

πρῶτος τὸ παρθένειον ἐζεύξω λέχος.

677

καὶ νῦν ὄλωλας μὲν σύ, ναυσθλοῦμαι δʼ ἐγὼ

678

πρὸς Ἑλλάδʼ αἰχμάλωτος ἐς δοῦλον ζυγόν.

679

ἆρʼ οὐκ ἐλάσσω τῶν ἐμῶν ἔχειν κακῶν

680

Πολυξένης ὄλεθρος, ἣν καταστένεις;

681

ἐμοὶ γὰρ οὐδʼ ὃ πᾶσι λείπεται βροτοῖς

682

ξύνεστιν ἐλπίς, οὐδὲ κλέπτομαι φρένας

683

πράξειν τι κεδνόν· ἡδὺ δʼ ἐστὶ καὶ δοκεῖν.

Χορός

684

ἐς ταὐτὸν ἥκεις συμφορᾶς· θρηνοῦσα δὲ

685

τὸ σὸν διδάσκεις μʼ ἔνθα πημάτων κυρῶ.

Ἑκάβη

686

αὐτὴ μὲν οὔπω ναὸς εἰσέβην σκάφος,

687

γραφῇ δʼ ἰδοῦσα καὶ κλύουσʼ ἐπίσταμαι.

688

ναύταις γὰρ ἢν μὲν μέτριος ᾖ χειμὼν φέρειν,

689

προθυμίαν ἔχουσι σωθῆναι πόνων,

690

ὁ μὲν παρʼ οἴαχʼ, ὁ δʼ ἐπὶ λαίφεσιν βεβώς,

691

ὁ δʼ ἄντλον εἴργων ναός· ἢν δʼ ὑπερβάλῃ

692

πολὺς ταραχθεὶς πόντος, ἐνδόντες τύχῃ

693

παρεῖσαν αὑτοὺς κυμάτων δρομήμασιν.

694

οὕτω δὲ κἀγὼ πόλλʼ ἔχουσα πήματα

695

ἄφθογγός εἰμι καὶ παρεῖσʼ ἐῶ στόμα·

696

νικᾷ γὰρ οὑκ θεῶν με δύστηνος κλύδων.

697

ἀλλʼ, ὦ φίλη παῖ, τὰς μὲν Ἕκτορος τύχας

698

ἔασον· οὐ μὴ δάκρυά νιν σώσῃ τὰ σά·

699

τίμα δὲ τὸν παρόντα δεσπότην σέθεν,

700

φίλον διδοῦσα δέλεαρ ἀνδρὶ σῶν τρόπων.

701

κἂν δρᾷς τάδʼ, ἐς τὸ κοινὸν εὐφρανεῖς φίλους

702

καὶ παῖδα τόνδε παιδὸς ἐκθρέψειας ἂν

703

Τροίᾳ μέγιστον ὠφέλημʼ, ἵνʼ — εἴ ποτε —

704

ἐκ σοῦ γενόμενοι παῖδες Ἴλιον πάλιν

705

κατοικίσειαν, καὶ πόλις γένοιτʼ ἔτι.

706

ἀλλʼ ἐκ λόγου γὰρ ἄλλος ἐκβαίνει λόγος,

707

τίνʼ αὖ δέδορκα τόνδʼ Ἀχαιϊκὸν λάτριν

708

στείχοντα καινῶν ἄγγελον βουλευμάτων;

709

Ταλθύβιος

709

Φρυγῶν ἀρίστου πρίν ποθʼ Ἕκτορος δάμαρ,

710

μή με στυγήσῃς· οὐχ ἑκὼν γὰρ ἀγγελῶ.

711

Δαναῶν δὲ κοινὰ Πελοπιδῶν τʼ ἀγγέλματα ⋯

Ἀνδρομάχη

712

τί δʼ ἔστιν; ὥς μοι φροιμίων ἄρχῃ κακῶν.

Ταλθύβιος

713

ἔδοξε τόνδε παῖδα ⋯ πῶς εἴπω λόγον;

Ἀνδρομάχη

714

μῶν οὐ τὸν αὐτὸν δεσπότην ἡμῖν ἔχειν;

Ταλθύβιος

715

οὐδεὶς Ἀχαιῶν τοῦδε δεσπόσει ποτέ.

Ἀνδρομάχη

716

ἀλλʼ ἐνθάδʼ αὐτοῦ λείψανον Φρυγῶν λιπεῖν;

Ταλθύβιος

717

οὐκ οἶδʼ ὅπως σοι ῥᾳδίως εἴπω κακά.

Ἀνδρομάχη

718

ἐπῄνεσʼ αἰδῶ, πλὴν ἐὰν λέγῃς καλά.

Ταλθύβιος

719

κτενοῦσι σὸν παῖδʼ, ὡς πύθῃ κακὸν μέγα.

Ἀνδρομάχη

720

οἴμοι, γάμων τόδʼ ὡς κλύω μεῖζον κακόν.

Ταλθύβιος

721

νικᾷ δʼ Ὀδυσσεὺς ἐν Πανέλλησιν λέγων ⋯

Ἀνδρομάχη

722

αἰαῖ μάλʼ· οὐ γὰρ μέτρια πάσχομεν κακά.

Ταλθύβιος

723

λέξας ἀρίστου παῖδα μὴ τρέφειν πατρὸς ⋯

Ἀνδρομάχη

724

τοιαῦτα νικήσειε τῶν αὑτοῦ πέρι.

Ταλθύβιος

725

ῥῖψαι δὲ πύργων δεῖν σφε Τρωικῶν ἄπο.

726

ἀλλʼ ὣς γενέσθω, καὶ σοφωτέρα φανῇ·

727

μήτʼ ἀντέχου τοῦδʼ, εὐγενῶς δʼ ἄλγει κακοῖς,

728

μήτε σθένουσα μηδὲν ἰσχύειν δόκει.

729

ἔχεις γὰρ ἀλκὴν οὐδαμῇ. σκοπεῖν δὲ χρή·

730

πόλις τʼ ὄλωλε καὶ πόσις, κρατῇ δὲ σύ,

731

ἡμεῖς δὲ πρὸς γυναῖκα μάρνασθαι μίαν

732

οἷοί τε. τούτων οὕνεκʼ οὐ μάχης ἐρᾶν

733

οὐδʼ αἰσχρὸν οὐδὲν οὐδʼ ἐπίφθονόν σε δρᾶν,

734

οὐδʼ αὖ σʼ Ἀχαιοῖς βούλομαι ῥίπτειν ἀράς.

735

εἰ γάρ τι λέξεις ὧν χολώσεται στρατός,

736

οὔτʼ ἂν ταφείη παῖς ὅδʼ οὔτʼ οἴκτου τύχοι.

737

σιγῶσα δʼ εὖ τε τὰς τύχας κεκτημένη

738

τὸν τοῦδε νεκρὸν οὐκ ἄθαπτον ἂν λίποις

739

αὐτή τʼ Ἀχαιῶν πρευμενεστέρων τύχοις.

740

Ἀνδρομάχη

740

ὦ φίλτατʼ, ὦ περισσὰ τιμηθεὶς τέκνον,

741

θανῇ πρὸς ἐχθρῶν μητέρʼ ἀθλίαν λιπών,

742

ἡ τοῦ πατρὸς δέ σʼ εὐγένειʼ ἀποκτενεῖ,

743

ἣ τοῖσιν ἄλλοις γίγνεται σωτηρία,

744

τὸ δʼ ἐσθλὸν οὐκ ἐς καιρὸν ἦλθε σοὶ πατρός.

745

ὦ λέκτρα τἀμὰ δυστυχῆ τε καὶ γάμοι,

746

οἷς ἦλθον ἐς μέλαθρον Ἕκτορός ποτε,

747

οὐ σφάγιον υἱὸν Δαναΐδαις τέξουσʼ ἐμόν,

748

ἀλλʼ ὡς τύραννον Ἀσιάδος πολυσπόρου.

749

ὦ παῖ, δακρύεις· αἰσθάνῃ κακῶν σέθεν;

750

τί μου δέδραξαι χερσὶ κἀντέχῃ πέπλων,

751

νεοσσὸς ὡσεὶ πτέρυγας ἐσπίτνων ἐμάς;

752

οὐκ εἶσιν Ἕκτωρ κλεινὸν ἁρπάσας δόρυ

753

γῆς ἐξανελθὼν σοὶ φέρων σωτηρίαν,

754

οὐ συγγένεια πατρός, οὐκ ἰσχὺς Φρυγῶν·

755

λυγρὸν δὲ πήδημʼ ἐς τράχηλον ὑψόθεν

756

πεσὼν ἀνοίκτως, πνεῦμʼ ἀπορρήξεις σέθεν.

757

ὦ νέον ὑπαγκάλισμα μητρὶ φίλτατον,

758

ὦ χρωτὸς ἡδὺ πνεῦμα· διὰ κενῆς ἄρα

759

ἐν σπαργάνοις σε μαστὸς ἐξέθρεψʼ ὅδε,

760

μάτην δʼ ἐμόχθουν καὶ κατεξάνθην πόνοις.

761

νῦν — οὔποτʼ αὖθις — μητέρʼ ἀσπάζου σέθεν,

762

πρόσπιτνε τὴν τεκοῦσαν, ἀμφὶ δʼ ὠλένας

763

ἕλισσʼ ἐμοῖς νώτοισι καὶ στόμʼ ἅρμοσον.

764

ὦ βάρβαρʼ ἐξευρόντες Ἕλληνες κακά,

765

τί τόνδε παῖδα κτείνετʼ οὐδὲν αἴτιον;

766

ὦ Τυνδάρειον ἔρνος, οὔποτʼ εἶ Διός,

767

πολλῶν δὲ πατέρων φημί σʼ ἐκπεφυκέναι,

768

Ἀλάστορος μὲν πρῶτον, εἶτα δὲ Φθόνου,

769

Φόνου τε Θανάτου θʼ ὅσα τε γῆ τρέφει κακά.

770

οὐ γάρ ποτʼ αὐχῶ Ζῆνά γʼ ἐκφῦσαί σʼ ἐγώ,

771

πολλοῖσι κῆρα βαρβάροις Ἕλλησί τε.

772

ὄλοιο· καλλίστων γὰρ ὀμμάτων ἄπο

773

αἰσχρῶς τὰ κλεινὰ πεδίʼ ἀπώλεσας Φρυγῶν.

774

ἀλλʼ ἄγετε φέρετε ῥίπτετʼ, εἰ ῥίπτειν δοκεῖ·

775

δαίνυσθε τοῦδε σάρκας. ἔκ τε γὰρ θεῶν

776

διολλύμεσθα, παιδί τʼ οὐ δυναίμεθʼ ἂν

777

θάνατον ἀρῆξαι. κρύπτετʼ ἄθλιον δέμας

778

καὶ ῥίπτετʼ ἐς ναῦς· ἐπὶ καλὸν γὰρ ἔρχομαι

779

ὑμέναιον, ἀπολέσασα τοὐμαυτῆς τέκνον.

Χορός

780

τάλαινα Τροία, μυρίους ἀπώλεσας

781

μιᾶς γυναικὸς καὶ λέχους στυγνοῦ χάριν.

782

Ταλθύβιος

782

ἄγε παῖ, φίλιον πρόσπτυγμα μεθεὶς

783

μητρὸς μογερᾶς, βαῖνε πατρῴων

784

πύργων ἐπʼ ἄκρας στεφάνας, ὅθι σοι

785

πνεῦμα μεθεῖναι ψῆφος ἐκράνθη.

786

λαμβάνετʼ αὐτόν. τὰ δὲ τοιάδε χρὴ

787

κηρυκεύειν, ὅστις ἄνοικτος

788

καὶ ἀναιδείᾳ τῆς ἡμετέρας

789

γνώμης μᾶλλον φίλος ἐστίν.

Ἑκάβη

790

ὦ τέκνον, ὦ παῖ παιδὸς μογεροῦ,

791

συλώμεθα σὴν ψυχὴν ἀδίκως

792

μήτηρ κἀγώ. τί πάθω; τί σʼ ἐγώ,

793

δύσμορε, δράσω; τάδε σοι δίδομεν

794

πλήγματα κρατὸς στέρνων τε κόπους·

795

τῶνδε γὰρ ἄρχομεν. οἲ ʼγὼ πόλεως,

796

οἴμοι δὲ σέθεν· τί γὰρ οὐκ ἔχομεν;

797

τίνος ἐνδέομεν μὴ οὐ πανσυδίᾳ

798

χωρεῖν ὀλέθρου διὰ παντός;

799

1

Χορός

799

μελισσοτρόφου Σαλαμῖνος ὦ βασιλεῦ Τελαμών,

800

νάσου περικύμονος οἰκήσας ἕδραν

801

τᾶς ἐπικεκλιμένας ὄχθοις ἱεροῖς, ἵνʼ ἐλαίας

802

πρῶτον ἔδειξε κλάδον γλαυκᾶς Ἀθάνα,

803

οὐράνιον στέφανον λιπαραῖσί τε κόσμον Ἀθήναις,

804

ἔβας ἔβας τῷ τοξοφόρῳ συναρι-

805

στεύων ἅμʼ Ἀλκμήνας γόνῳ

806

Ἴλιον Ἴλιον ἐκπέρσων πόλιν

807

ἁμετέραν τὸ πάροιθεν ὅτʼ ἔβας ἀφʼ Ἑλλάδος·

809

1

Χορός

809

ὅθʼ Ἑλλάδος ἄγαγε πρῶτον ἄνθος ἀτυζόμενος

810

πώλων, Σιμόεντι δʼ ἐπʼ εὐρείτᾳ πλάταν

811

ἔσχασε ποντοπόρον καὶ ναύδετʼ ἀνήψατο πρυμνᾶν

812

καὶ χερὸς εὐστοχίαν ἐξεῖλε ναῶν,

814

Λαομέδοντι φόνον· κανόνων δὲ τυκίσματα Φοίβου

815

⋯πυρὸς φοίνικι πνοᾷ καθελὼν

816

Τροίας ἐπόρθησε χθόνα.

818

δὶς δὲ δυοῖν πιτύλοιν τείχη περὶ

819

Δαρδανίας φοινία κατέλυσεν αἰχμά.

820

2

Χορός

820

μάταν ἄρʼ, ὦ χρυσέαις ἐν οἰνοχόαις ἁβρὰ βαίνων,

821

Λαομεδόντιε παῖ,

823

Ζηνὸς ἔχεις κυλίκων πλήρωμα, καλλίσταν λατρείαν·

825

ἁ δέ σε γειναμένα πυρὶ δαίεται·

826

ἠιόνες δʼ ἅλιαι

829

ἴακχον οἰωνὸς οἷ-

830

ον τεκέων ὕπερ βοᾷ,

831

ᾇ μὲν εὐνάτορας, ᾇ δὲ παῖδας,

832

ᾇ δὲ ματέρας γεραιάς.

833

τὰ δὲ σὰ δροσόεντα λουτρὰ

834

γυμνασίων τε δρόμοι

835

βεβᾶσι, σὺ δὲ πρόσωπα νεα-

836

ρὰ χάρισι παρὰ Διὸς θρόνοις

837

καλλιγάλανα τρέφεις· Πριάμοιο δὲ γαῖαν

838

Ἑλλὰς ὤλεσʼ αἰχμά.

840

2

Χορός

840

Ἔρως Ἔρως, ὃς τὰ Δαρδάνεια μέλαθρά ποτʼ ἦλθες

842

οὐρανίδαισι μέλων,

844

ὡς τότε μὲν μεγάλως Τροίαν ἐπύργωσας, θεοῖσι

845

κῆδος ἀναψάμενος. τὸ μὲν οὖν Διὸς

846

οὐκέτʼ ὄνειδος ἐρῶ·

847

τὸ τᾶς δὲ λευκοπτέρου

849

φίλιον Ἁμέρας βροτοῖς

850

φέγγος ὀλοὸν εἶδε γαῖαν,

851

εἶδε περγάμων ὄλεθρον,

852

τεκνοποιὸν ἔχουσα τᾶσδε

854

γᾶς πόσιν ἐν θαλάμοις,

855

ὃν ἀστέρων τέθριππος ἔλα-

856

βε χρύσεος ὄχος ἀναρπάσας,

857

ἐλπίδα γᾷ πατρίᾳ μεγάλαν· τὰ θεῶν δὲ

858

φίλτρα φροῦδα Τροίᾳ.

860

Μενέλαος

860

ὦ καλλιφεγγὲς ἡλίου σέλας τόδε,

861

ἐν ᾧ δάμαρτα τὴν ἐμὴν χειρώσομαι

862

Ἑλένην· ὁ γὰρ δὴ πολλὰ μοχθήσας ἐγὼ

863

Μενέλαός εἰμι καὶ στράτευμʼ Ἀχαιϊκόν.

864

ἦλθον δὲ Τροίαν οὐχ ὅσον δοκοῦσί με

865

γυναικὸς οὕνεκʼ, ἀλλʼ ἐπʼ ἄνδρʼ ὃς ἐξ ἐμῶν

866

δόμων δάμαρτα ξεναπάτης ἐλῄσατο.

867

κεῖνος μὲν οὖν δέδωκε σὺν θεοῖς δίκην

868

αὐτός τε καὶ γῆ δορὶ πεσοῦσʼ Ἑλληνικῷ.

869

ἥκω δὲ τὴν τάλαιναν — οὐ γὰρ ἡδέως

870

ὄνομα δάμαρτος ἥ ποτʼ ἦν ἐμὴ λέγω —

871

ἄξων· δόμοις γὰρ τοῖσδʼ ἐν αἰχμαλωτικοῖς

872

κατηρίθμηται Τρῳάδων ἄλλων μέτα.

873

οἵπερ γὰρ αὐτὴν ἐξεμόχθησαν δορί,

874

κτανεῖν ἐμοί νιν ἔδοσαν, εἴτε μὴ κτανὼν

875

θέλοιμʼ ἄγεσθαι πάλιν ἐς Ἀργείαν χθόνα.

876

ἐμοὶ δʼ ἔδοξε τὸν μὲν ἐν Τροίᾳ μόρον

877

Ἑλένης ἐᾶσαι, ναυπόρῳ δʼ ἄγειν πλάτῃ

878

Ἑλληνίδʼ ἐς γῆν κᾆτʼ ἐκεῖ δοῦναι κτανεῖν,

879

ποινὰς ὅσοις τεθνᾶσʼ ἐν Ἰλίῳ φίλοι.

880

ἀλλʼ εἶα χωρεῖτʼ ἐς δόμους, ὀπάονες,

881

κομίζετʼ αὐτὴν τῆς μιαιφονωτάτης

882

κόμης ἐπισπάσαντες· οὔριοι δʼ ὅταν

883

πνοαὶ μόλωσι, πέμψομέν νιν Ἑλλάδα.

Ἑκάβη

884

ὦ γῆς ὄχημα κἀπὶ γῆς ἔχων ἕδραν,

885

ὅστις ποτʼ εἶ σύ, δυστόπαστος εἰδέναι,

886

Ζεύς, εἴτʼ ἀνάγκη φύσεος εἴτε νοῦς βροτῶν,

887

προσηυξάμην σε· πάντα γὰρ διʼ ἀψόφου

888

βαίνων κελεύθου κατὰ δίκην τὰ θνήτʼ ἄγεις.

Μενέλαος

889

τί δʼ ἔστιν; εὐχὰς ὡς ἐκαίνισας θεῶν.

Ἑκάβη

890

αἰνῶ σε, Μενέλαʼ, εἰ κτενεῖς δάμαρτα σήν.

891

ὁρᾶν δὲ τήνδε φεῦγε, μή σʼ ἕλῃ πόθῳ.

892

αἱρεῖ γὰρ ἀνδρῶν ὄμματʼ, ἐξαιρεῖ πόλεις,

893

πίμπρησιν οἴκους· ὧδʼ ἔχει κηλήματα.

894

ἐγώ νιν οἶδα, καὶ σύ, χοἱ πεπονθότες.

895

Ἑλένη

895

Μενέλαε, φροίμιον μὲν ἄξιον φόβου

896

τόδʼ ἐστίν· ἐν γὰρ χερσὶ προσπόλων σέθεν

897

βίᾳ πρὸ τῶνδε δωμάτων ἐκπέμπομαι.

898

ἀτὰρ σχεδὸν μὲν οἶδά σοι μισουμένη,

899

ὅμως δʼ ἐρέσθαι βούλομαι· γνῶμαι τίνες

900

Ἕλλησι καὶ σοὶ τῆς ἐμῆς ψυχῆς πέρι;

Μενέλαος

901

οὐκ εἰς ἀκριβὲς ἦλθες, ἀλλʼ ἅπας στρατὸς

902

κτανεῖν ἐμοί σʼ ἔδωκεν, ὅνπερ ἠδίκεις.

Ἑλένη

903

ἔξεστιν οὖν πρὸς ταῦτʼ ἀμείψασθαι λόγῳ,

904

ὡς οὐ δικαίως, ἢν θάνω, θανούμεθα;

Μενέλαος

905

οὐκ ἐς λόγους ἐλήλυθʼ, ἀλλά σε κτενῶν.

Ἑκάβη

906

ἄκουσον αὐτῆς, μὴ θάνῃ τοῦδʼ ἐνδεής,

907

Μενέλαε, καὶ δὸς τοὺς ἐναντίους λόγους

908

ἡμῖν κατʼ αὐτῆς· τῶν γὰρ ἐν Τροίᾳ κακῶν

909

οὐδὲν κάτοισθα. συντεθεὶς δʼ ὁ πᾶς λόγος

910

κτενεῖ νιν οὕτως ὥστε μηδαμοῦ φυγεῖν.

Μενέλαος

911

σχολῆς τὸ δῶρον· εἰ δὲ βούλεται λέγειν,

912

ἔξεστι. τῶν σῶν δʼ οὕνεχʼ — ὡς μάθῃ — λόγων

913

δώσω τόδʼ αὐτῇ· τῆσδε δʼ οὐ δώσω χάριν.

Ἑλένη

914

ἴσως με, κἂν εὖ κἂν κακῶς δόξω λέγειν,

915

οὐκ ἀνταμείψῃ πολεμίαν ἡγούμενος.

916

ἐγὼ δʼ, ἅ σʼ οἶμαι διὰ λόγων ἰόντʼ ἐμοῦ

917

κατηγορήσειν, ἀντιθεῖσʼ ἀμείψομαι

918

τοῖς σοῖσι τἀμὰ καὶ τὰ σʼ αἰτιάματα.

919

πρῶτον μὲν ἀρχὰς ἔτεκεν ἥδε τῶν κακῶν,

920

Πάριν τεκοῦσα· δεύτερον δʼ ἀπώλεσε

921

Τροίαν τε κἄμʼ ὁ πρέσβυς οὐ κτανὼν βρέφος,

922

δαλοῦ πικρὸν μίμημʼ, Ἀλέξανδρόν ποτε.

923

ἐνθένδε τἀπίλοιπʼ ἄκουσον ὡς ἔχει.

924

ἔκρινε τρισσὸν ζεῦγος ὅδε τριῶν θεῶν·

925

καὶ Παλλάδος μὲν ἦν Ἀλεξάνδρῳ δόσις

926

Φρυξὶ στρατηγοῦνθʼ Ἑλλάδʼ ἐξανιστάναι,

927

Ἥρα δʼ ὑπέσχετʼ Ἀσιάδʼ Εὐρώπης θʼ ὅρους

928

τυραννίδʼ ἕξειν, εἴ σφε κρίνειεν Πάρις·

929

Κύπρις δὲ τοὐμὸν εἶδος ἐκπαγλουμένη

930

δώσειν ὑπέσχετʼ, εἰ θεὰς ὑπερδράμοι

931

κάλλει. τὸν ἔνθεν δʼ ὡς ἔχει σκέψαι λόγον·

932

νικᾷ Κύπρις θεάς, καὶ τοσόνδʼ οὑμοὶ γάμοι

933

ὤνησαν Ἑλλάδʼ· οὐ κρατεῖσθʼ ἐκ βαρβάρων,

934

οὔτʼ ἐς δόρυ σταθέντες, οὐ τυραννίδι.

935

ἃ δʼ εὐτύχησεν Ἑλλάς, ὠλόμην ἐγὼ

936

εὐμορφίᾳ πραθεῖσα, κὠνειδίζομαι

937

ἐξ ὧν ἐχρῆν με στέφανον ἐπὶ κάρᾳ λαβεῖν.

938

οὔπω με φήσεις αὐτὰ τἀν ποσὶν λέγειν,

939

ὅπως ἀφώρμησʼ ἐκ δόμων τῶν σῶν λάθρα.

940

ἦλθʼ οὐχὶ μικρὰν θεὸν ἔχων αὑτοῦ μέτα

941

ὁ τῆσδʼ ἀλάστωρ, εἴτʼ Ἀλέξανδρον θέλεις

942

ὀνόματι προσφωνεῖν νιν εἴτε καὶ Πάριν·

943

ὅν, ὦ κάκιστε, σοῖσιν ἐν δόμοις λιπὼν

944

Σπάρτης ἀπῆρας νηὶ Κρησίαν χθόνα.

945

945

εἶἑν.

945a

οὐ σέ, ἀλλʼ ἐμαυτὴν τοὐπὶ τῷδʼ ἐρήσομαι·

946

τί δὴ φρονοῦσά γʼ ἐκ δόμων ἅμʼ ἑσπόμην

947

ξένῳ, προδοῦσα πατρίδα καὶ δόμους ἐμούς;

948

τὴν θεὸν κόλαζε καὶ Διὸς κρείσσων γενοῦ,

949

ὃς τῶν μὲν ἄλλων δαιμόνων ἔχει κράτος,

950

κείνης δὲ δοῦλός ἐστι· συγγνώμη δʼ ἐμοί.

951

ἔνθεν δʼ ἔχοις ἂν εἰς ἔμʼ εὐπρεπῆ λόγον·

952

ἐπεὶ θανὼν γῆς ἦλθʼ Ἀλέξανδρος μυχούς,

953

χρῆν μʼ, ἡνίκʼ οὐκ ἦν θεοπόνητά μου λέχη,

954

λιποῦσαν οἴκους ναῦς ἐπʼ Ἀργείων μολεῖν.

955

ἔσπευδον αὐτὸ τοῦτο· μάρτυρες δέ μοι

956

πύργων πυλωροὶ κἀπὸ τειχέων σκοποί,

957

οἳ πολλάκις μʼ ἐφηῦρον ἐξ ἐπάλξεων

958

πλεκταῖσιν ἐς γῆν σῶμα κλέπτουσαν τόδε.

959

βίᾳ δʼ ὁ καινός μʼ οὗτος ἁρπάσας πόσις

960

Δηίφοβος ἄλοχον εἶχεν ἀκόντων Φρυγῶν.

961

πῶς οὖν ἔτʼ ἂν θνῄσκοιμʼ ἂν ἐνδίκως, πόσι,

961a

962

πρὸς σοῦ δικαίως, ἣν ὁ μὲν βίᾳ γαμεῖ,

963

τὰ δʼ οἴκοθεν κεῖνʼ ἀντὶ νικητηρίων

964

πικρῶς ἐδούλευσʼ; εἰ δὲ τῶν θεῶν κρατεῖν

965

βούλῃ, τὸ χρῄζειν ἀμαθές ἐστί σου τόδε.

Χορός

966

βασίλειʼ, ἄμυνον σοῖς τέκνοισι καὶ πάτρᾳ

967

πειθὼ διαφθείρουσα τῆσδʼ, ἐπεὶ λέγει

968

καλῶς κακοῦργος οὖσα· δεινὸν οὖν τόδε.

Ἑκάβη

969

ταῖς θεαῖσι πρῶτα σύμμαχος γενήσομαι

970

καὶ τήνδε δείξω μὴ λέγουσαν ἔνδικα.

971

ἐγὼ γὰρ Ἥραν παρθένον τε Παλλάδα

972

οὐκ ἐς τοσοῦτον ἀμαθίας ἐλθεῖν δοκῶ,

973

ὥσθʼ ἣ μὲν Ἄργος βαρβάροις ἀπημπόλα,

974

Παλλὰς δʼ Ἀθήνας Φρυξὶ δουλεύειν ποτέ,

975

εἰ παιδιαῖσι καὶ χλιδῇ μορφῆς πέρι

976

ἦλθον πρὸς Ἴδην. τοῦ γὰρ οὕνεκʼ ἂν θεὰ

977

Ἥρα τοσοῦτον ἔσχʼ ἔρωτα καλλονῆς;

978

πότερον ἀμείνονʼ ὡς λάβῃ Διὸς πόσιν;

979

ἢ γάμον Ἀθηνᾶ θεῶν τίνος θηρωμένη —

980

ἣ παρθενείαν πατρὸς ἐξῃτήσατο,

981

φεύγουσα λέκτρα; μὴ ἀμαθεῖς ποίει θεὰς

982

τὸ σὸν κακὸν κοσμοῦσα, μὴ οὐ πείσῃς σοφούς.

983

Κύπριν δʼ ἔλεξας — ταῦτα γὰρ γέλως πολύς —

984

ἐλθεῖν ἐμῷ ξὺν παιδὶ Μενέλεω δόμους.

985

οὐκ ἂν μένουσʼ ἂν ἥσυχός σʼ ἐν οὐρανῷ

986

αὐταῖς Ἀμύκλαις ἤγαγεν πρὸς Ἴλιον;

987

987

ἦν οὑμὸς υἱὸς κάλλος ἐκπρεπέστατος,

988

ὁ σὸς δʼ ἰδών νιν νοῦς ἐποιήθη Κύπρις·

989

τὰ μῶρα γὰρ πάντʼ ἐστὶν Ἀφροδίτη βροτοῖς,

990

καὶ τοὔνομʼ ὀρθῶς ἀφροσύνης ἄρχει θεᾶς.

991

ὃν εἰσιδοῦσα βαρβάροις ἐσθήμασι

992

χρυσῷ τε λαμπρὸν ἐξεμαργώθης φρένας.

993

ἐν μὲν γὰρ Ἄργει μίκρʼ ἔχουσʼ ἀνεστρέφου,

994

Σπάρτης δʼ ἀπαλλαχθεῖσα τὴν Φρυγῶν πόλιν

995

χρυσῷ ῥέουσαν ἤλπισας κατακλύσειν

996

δαπάναισιν· οὐδʼ ἦν ἱκανά σοι τὰ Μενέλεω

997

μέλαθρα ταῖς σαῖς ἐγκαθυβρίζειν τρυφαῖς.

998

εἶἑν· βίᾳ γὰρ παῖδα φῄς σʼ ἄγειν ἐμόν·

999

τίς Σπαρτιατῶν ᾔσθετʼ; ἢ ποίαν βοὴν

1000

ἀνωλόλυξας — Κάστορος νεανίου

1001

τοῦ συζύγου τʼ ἔτʼ ὄντος, οὐ κατʼ ἄστρα πω;

1002

ἐπεὶ δὲ Τροίαν ἦλθες Ἀργεῖοί τέ σου

1003

κατʼ ἴχνος, ἦν δὲ δοριπετὴς ἀγωνία,

1004

εἰ μὲν τὰ τοῦδε κρείσσονʼ ἀγγέλλοιτό σοι,

1005

Μενέλαον ᾔνεις, παῖς ὅπως λυποῖτʼ ἐμὸς

1006

ἔχων ἔρωτος ἀνταγωνιστὴν μέγαν·

1007

εἰ δʼ εὐτυχοῖεν Τρῶες, οὐδὲν ἦν ὅδε.

1008

ἐς τὴν τύχην δʼ ὁρῶσα τοῦτʼ ἤσκεις, ὅπως

1009

ἕποιʼ ἅμʼ αὐτῇ, τῇ ἀρετῇ δʼ οὐκ ἤθελες.

1010

κἄπειτα πλεκταῖς σῶμα σὸν κλέπτειν λέγεις

1011

πύργων καθιεῖσʼ, ὡς μένουσʼ ἀκουσίως;

1012

ποῦ δῆτʼ ἐλήφθης ἢ βρόχους ἀρτωμένη

1013

ἢ φάσγανον θήγουσʼ, ἃ γενναία γυνὴ

1014

δράσειεν ἂν ποθοῦσα τὸν πάρος πόσιν;

1015

καίτοι σʼ ἐνουθέτουν γε πολλὰ πολλάκις·

1016

Ὦ θύγατερ, ἔξελθʼ· οἱ δʼ ἐμοὶ παῖδες γάμους

1017

ἄλλους γαμοῦσι, σὲ δʼ ἐπὶ ναῦς Ἀχαιϊκὰς

1018

πέμψω συνεκκλέψασα· καὶ παῦσον μάχης

1019

Ἕλληνας ἡμᾶς τε. ἀλλὰ σοὶ τόδʼ ἦν πικρόν.

1020

ἐν τοῖς Ἀλεξάνδρου γὰρ ὕβριζες δόμοις

1021

καὶ προσκυνεῖσθαι βαρβάρων ὕπʼ ἤθελες·

1022

μεγάλα γὰρ ἦν σοι. — κἀπὶ τοῖσδε σὸν δέμας

1023

ἐξῆλθες ἀσκήσασα κἄβλεψας πόσει

1024

τὸν αὐτὸν αἰθέρʼ, ὦ κατάπτυστον κάρα·

1025

ἣν χρῆν ταπεινὴν ἐν πέπλων ἐρειπίοις,

1026

φρίκῃ τρέμουσαν, κρᾶτʼ ἀπεσκυθισμένην

1027

ἐλθεῖν, τὸ σῶφρον τῆς ἀναιδείας πλέον

1028

ἔχουσαν ἐπὶ τοῖς πρόσθεν ἡμαρτημένοις.

1029

Μενέλαʼ, ἵνʼ εἰδῇς οἷ τελευτήσω λόγον,

1030

στεφάνωσον Ἑλλάδʼ ἀξίως τήνδε κτανὼν

1031

σαυτοῦ, νόμον δὲ τόνδε ταῖς ἄλλαισι θὲς

1032

γυναιξί, θνῄσκειν ἥτις ἂν προδῷ πόσιν.

1033

Χορός

1033

Μενέλαε, προγόνων τʼ ἀξίως δόμων τε σῶν

1034

τεῖσαι δάμαρτα κἀφελοῦ, πρὸς Ἑλλάδος,

1035

ψόγον τὸ θῆλύ τʼ, εὐγενὴς ἐχθροῖς φανείς.

Μενέλαος

1036

ἐμοὶ σὺ συμπέπτωκας ἐς ταὐτὸν λόγου,

1037

ἑκουσίως τήνδʼ ἐκ δόμων ἐλθεῖν ἐμῶν

1038

ξένας ἐς εὐνάς· χἡ Κύπρις κόμπου χάριν

1039

λόγοις ἐνεῖται. — βαῖνε λευστήρων πέλας

1040

πόνους τʼ Ἀχαιῶν ἀπόδος ἐν μικρῷ μακροὺς

1041

θανοῦσʼ, ἵνʼ εἰδῇς μὴ καταισχύνειν ἐμέ.

Ἑλένη

1042

μή, πρός σε γονάτων, τὴν νόσον τὴν τῶν θεῶν

1043

προσθεὶς ἐμοὶ κτάνῃς με, συγγίγνωσκε δέ.

Ἑκάβη

1044

μηδʼ οὓς ἀπέκτεινʼ ἥδε συμμάχους προδῷς·

1045

ἐγὼ πρὸ κείνων καὶ τέκνων σε λίσσομαι.

Μενέλαος

1046

παῦσαι, γεραιά· τῆσδε δʼ οὐκ ἐφρόντισα.

1047

λέγω δὲ προσπόλοισι πρὸς πρύμνας νεῶν

1048

τήνδʼ ἐκκομίζειν, ἔνθα ναυστολήσεται.

Ἑκάβη

1049

μή νυν νεὼς σοὶ ταὐτὸν ἐσβήτω σκάφος.

Μενέλαος

1050

τί δʼ ἔστι; μεῖζον βρῖθος ἢ πάροιθʼ ἔχει;

Ἑκάβη

1051

οὐκ ἔστʼ ἐραστὴς ὅστις οὐκ ἀεὶ φιλεῖ.

Μενέλαος

1052

ὅπως ἂν ἐκβῇ τῶν ἐρωμένων ὁ νοῦς.

1053

ἔσται δʼ ἃ βούλῃ· ναῦν γὰρ οὐκ ἐσβήσεται

1054

ἐς ἥνπερ ἡμεῖς· καὶ γὰρ οὐ κακῶς λέγεις·

1055

ἐλθοῦσα δʼ Ἄργος ὥσπερ ἀξία κακῶς

1056

κακὴ θανεῖται καὶ γυναιξὶ σωφρονεῖν

1057

πάσαισι θήσει. ῥᾴδιον μὲν οὐ τόδε·

1058

ὅμως δʼ ὁ τῆσδʼ ὄλεθρος ἐς φόβον βαλεῖ

1059

τὸ μῶρον αὐτῶν, κἂν ἔτʼ ὦσʼ ἐχθίονες.

1060

1

Χορός

1060

οὕτω δὴ τὸν ἐν Ἰλίῳ

1061

ναὸν καὶ θυόεντα βω-

1062

μὸν προύδωκας Ἀχαιοῖς,

1063

ὦ Ζεῦ, καὶ πελάνων φλόγα

1064

σμύρνης αἰθερίας τε κα-

1065

πνὸν καὶ Πέργαμον ἱερὰν

1066

Ἰδαῖά τʼ Ἰδαῖα κισσοφόρα νάπη

1067

χιόνι κατάρυτα ποταμίᾳ

1069

τέρμονα πρωτόβολόν θʼ ἁλίῳ,

1070

τὰν καταλαμπομέναν ζαθέαν θεράπναν.

1071

1

Χορός

1071

φροῦδαί σοι θυσίαι χορῶν τʼ

1072

εὔφημοι κέλαδοι κατʼ ὄρ-

1073

φναν τε παννυχίδες θεῶν,

1074

χρυσέων τε ξοάνων τύποι

1075

Φρυγῶν τε ζάθεοι σελᾶ-

1076

ναι συνδώδεκα πλήθει.

1077

μέλει μέλει μοι τάδʼ εἰ φρονεῖς, ἄναξ,

1078

οὐράνιον ἕδρανον ἐπιβεβὼς

1079

αἰθέρα τε πτόλεως ὀλομένας,

1080

ἃν πυρὸς αἰθομένα κατέλυσεν ὁρμά.

1081

2

Χορός

1081

ὦ φίλος ὦ πόσι μοι,

1082

σὺ μὲν φθίμενος ἀλαίνεις

1085

ἄθαπτος ἄνυδρος, ἐμὲ δὲ πόντιον σκάφος

1086

ἀίσσον πτεροῖσι πορεύσει

1087

ἱππόβοτον Ἄργος, ἵνα τείχεα

1088

λάινα Κυκλώπιʼ οὐράνια νέμονται.

1089

τέκνων δὲ πλῆθος ἐν πύλαις

1090

δάκρυσι κατᾴορα στένει·

1091

βοᾷ βοᾷ·

1092

Μᾶτερ, ὤμοι, μόναν δή μʼ Ἀχαιοὶ κομί-

1093

ζουσι σέθεν ἀπʼ ὀμμάτων

1094

κυανέαν ἐπὶ ναῦν

1095

εἰναλίαισι πλάταις

1096

ἢ Σαλαμῖνʼ ἱερὰν

1097

ἢ δίπορον κορυφὰν

1098

Ἴσθμιον, ἔνθα πύλας

1099

Πέλοπος ἔχουσιν ἕδραι.

1100

2

Χορός

1100

εἴθʼ ἀκάτου Μενέλα

1101

μέσον πέλαγος ἰούσας,

1102

δίπαλτον ἱερὸν ἀνὰ μέσον πλατᾶν πέσοι

1103

Αἰγαίου κεραυνοφαὲς πῦρ,

1105

Ἰλιόθεν ὅτε με πολύδακρυν

1106

Ἑλλάδι λάτρευμα γᾶθεν ἐξορίζει,

1107

χρύσεα δʼ ἔνοπτρα, παρθένων

1108

χάριτας, ἔχουσα τυγχάνει

1109

Διὸς κόρα·

1110

μηδὲ γαῖάν ποτʼ ἔλθοι Λάκαιναν πατρῷ-

1111

όν τε θάλαμον ἑστίας,

1112

μηδὲ πόλιν Πιτάνας

1113

χαλκόπυλόν τε θεάν,

1114

δύσγαμον αἶσχος ἑλὼν

1115

Ἑλλάδι τᾷ μεγάλᾳ

1116

καὶ Σιμοεντιάσιν

1117

μέλεα πάθεα ῥοῇσιν.

1118

Χορός

1118

ἰὼ ἰώ,

1118a

καίνʼ ἐκ καινῶν μεταβάλλουσαι

1119

χθονὶ συντυχίαι. λεύσσετε Τρώων

1120

τόνδʼ Ἀστυάνακτʼ ἄλοχοι μέλεαι

1121

νεκρόν, ὃν πύργων δίσκημα πικρὸν

1122

Δαναοὶ κτείναντες ἔχουσιν.

1123

Ταλθύβιος

1123

Ἑκάβη, νεὼς μὲν πίτυλος εἷς λελειμμένος

1124

λάφυρα τἀπίλοιπʼ Ἀχιλλείου τόκου

1125

μέλλει πρὸς ἀκτὰς ναυστολεῖν Φθιώτιδας·

1126

αὐτὸς δʼ ἀνῆκται Νεοπτόλεμος, καινάς τινας

1127

Πηλέως ἀκούσας συμφοράς, ὥς νιν χθονὸς

1128

Ἄκαστος ἐκβέβληκεν, ὁ Πελίου γόνος.

1129

οὗ θᾶσσον οὕνεκʼ, ἢ χάριν μονῆς ἔχων,

1130

φροῦδος, μετʼ αὐτοῦ δʼ Ἀνδρομάχη, πολλῶν ἐμοὶ

1131

δακρύων ἀγωγός, ἡνίκʼ ἐξώρμα χθονός,

1132

πάτραν τʼ ἀναστένουσα καὶ τὸν Ἕκτορος

1133

τύμβον προσεννέπουσα. καί σφʼ ᾐτήσατο

1134

θάψαι νεκρὸν τόνδʼ, ὃς πεσὼν ἐκ τειχέων

1135

ψυχὴν ἀφῆκεν Ἕκτορος τοῦ σοῦ γόνος·

1136

φόβον τʼ Ἀχαιῶν, χαλκόνωτον ἀσπίδα

1137

τήνδʼ, ἣν πατὴρ τοῦδʼ ἀμφὶ πλεύρʼ ἐβάλλετο,

1138

μή νυν πορεῦσαι Πηλέως ἐφʼ ἑστίαν,

1139

μηδʼ ἐς τὸν αὐτὸν θάλαμον, οὗ νυμφεύσεται

1140

μήτηρ νεκροῦ τοῦδʼ Ἀνδρομάχη, λύπας ὁρᾶν,

1141

ἀλλʼ ἀντὶ κέδρου περιβόλων τε λαΐνων

1142

ἐν τῇδε θάψαι παῖδα· σὰς δʼ ἐς ὠλένας

1143

δοῦναι, πέπλοισιν ὡς περιστείλῃς νεκρὸν

1144

στεφάνοις θʼ, ὅση σοι δύναμις, ὡς ἔχει τὰ σά·

1145

ἐπεὶ βέβηκε, καὶ τὸ δεσπότου τάχος

1146

ἀφείλετʼ αὐτὴν παῖδα μὴ δοῦναι τάφῳ.

1147

ἡμεῖς μὲν οὖν, ὅταν σὺ κοσμήσῃς νέκυν,

1148

γῆν τῷδʼ ἐπαμπισχόντες ἀροῦμεν δόρυ·

1149

σὺ δʼ ὡς τάχιστα πρᾶσσε τἀπεσταλμένα.

1150

ἑνὸς μὲν οὖν μόχθου σʼ ἀπαλλάξας ἔχω·

1151

Σκαμανδρίους γὰρ τάσδε διαπερῶν ῥοὰς

1152

ἔλουσα νεκρὸν κἀπένιψα τραύματα.

1153

ἀλλʼ εἶμʼ ὀρυκτὸν τῷδʼ ἀναρρήξων τάφον,

1154

ὡς σύντομʼ ἡμῖν τἀπʼ ἐμοῦ τε κἀπὸ σοῦ

1155

ἐς ἓν ξυνελθόντʼ οἴκαδʼ ὁρμήσῃ πλάτην.

1156

Ἑκάβη

1156

θέσθʼ ἀμφίτορνον ἀσπίδʼ Ἕκτορος πέδῳ,

1157

λυπρὸν θέαμα κοὐ φίλον λεύσσειν ἐμοί.

1158

ὦ μείζονʼ ὄγκον δορὸς ἔχοντες ἢ φρενῶν,

1159

τί τόνδʼ, Ἀχαιοί, παῖδα δείσαντες φόνον

1160

καινὸν διειργάσασθε; μὴ Τροίαν ποτὲ

1161

πεσοῦσαν ὀρθώσειεν; οὐδὲν ἦτʼ ἄρα,

1162

ὅθʼ Ἕκτορος μὲν εὐτυχοῦντος ἐς δόρυ

1163

διωλλύμεσθα μυρίας τʼ ἄλλης χερός,

1164

πόλεως δʼ ἁλούσης καὶ Φρυγῶν ἐφθαρμένων

1165

βρέφος τοσόνδʼ ἐδείσατʼ· οὐκ αἰνῶ φόβον,

1166

ὅστις φοβεῖται μὴ διεξελθὼν λόγῳ.

1168

1167

ὦ φίλταθʼ, ὥς σοι θάνατος ἦλθε δυστυχής.

1168

εἰ μὲν γὰρ ἔθανες πρὸ πόλεως, ἥβης τυχὼν

1169

γάμων τε καὶ τῆς ἰσοθέου τυραννίδος,

1170

μακάριος ἦσθʼ ἄν, εἴ τι τῶνδε μακάριον·

1171

νῦν δʼ αὔτʼ ἰδὼν μὲν γνούς τε σῇ ψυχῇ, τέκνον,

1172

οὐκ οἶσθʼ, ἐχρήσω δʼ οὐδὲν ἐν δόμοις ἔχων.

1173

δύστηνε, κρατὸς ὥς σʼ ἔκειρεν ἀθλίως

1174

τείχη πατρῷα, Λοξίου πυργώματα,

1175

ὃν πόλλʼ ἐκήπευσʼ ἡ τεκοῦσα βόστρυχον

1176

φιλήμασίν τʼ ἔδωκεν, ἔνθεν ἐκγελᾷ

1177

ὀστέων ῥαγέντων φόνος, ἵνʼ αἰσχρὰ μὴ λέγω.

1178

ὦ χεῖρες, ὡς εἰκοὺς μὲν ἡδείας πατρὸς

1179

κέκτησθʼ, ἐν ἄρθροις δʼ ἔκλυτοι πρόκεισθέ μοι.

1180

ὦ πολλὰ κόμπους ἐκβαλὸν φίλον στόμα,

1181

ὄλωλας, ἐψεύσω μʼ, ὅτʼ ἐσπίπτων πέπλους,

1182

Ὦ μῆτερ, ηὔδας, ἦ πολύν σοι βοστρύχων

1183

πλόκαμον κεροῦμαι, πρὸς τάφον θʼ ὁμηλίκων

1184

κώμους ἀπάξω, φίλα διδοὺς προσφθέγματα.

1185

σὺ δʼ οὐκ ἔμʼ, ἀλλʼ ἐγὼ σὲ τὸν νεώτερον,

1186

γραῦς ἄπολις ἄτεκνος, ἄθλιον θάπτω νεκρόν.

1187

οἴμοι, τὰ πόλλʼ ἀσπάσμαθʼ αἵ τʼ ἐμαὶ τροφαὶ

1188

ὕπνοι τʼ ἐκεῖνοι φροῦδά μοι. τί καί ποτε

1189

γράψειεν ἄν σε μουσοποιὸς ἐν τάφῳ;

1190

Τὸν παῖδα τόνδʼ ἔκτειναν Ἀργεῖοί ποτε

1191

δείσαντες; — αἰσχρὸν τοὐπίγραμμά γʼ Ἑλλάδι.

1192

ἀλλʼ οὖν πατρῴων οὐ λαχὼν ἕξεις ὅμως

1193

ἐν ᾗ ταφήσῃ χαλκόνωτον ἰτέαν.

1194

ὦ καλλίπηχυν Ἕκτορος βραχίονα

1195

σῴζουσʼ, ἄριστον φύλακʼ ἀπώλεσας σέθεν.

1196

ὡς ἡδὺς ἐν πόρπακι σῷ κεῖται τύπος

1197

ἴτυός τʼ ἐν εὐτόρνοισι περιδρόμοις ἱδρώς,

1198

ὃν ἐκ μετώπου πολλάκις πόνους ἔχων

1199

ἔσταζεν Ἕκτωρ προστιθεὶς γενειάδι.

1200

φέρετε, κομίζετʼ ἀθλίῳ κόσμον νεκρῷ

1201

ἐκ τῶν παρόντων· οὐ γὰρ ἐς κάλλος τύχας

1202

δαίμων δίδωσιν· ὧν δʼ ἔχω, λήψῃ τάδε.

1203

θνητῶν δὲ μῶρος ὅστις εὖ πράσσειν δοκῶν

1204

βέβαια χαίρει· τοῖς τρόποις γὰρ αἱ τύχαι,

1205

ἔμπληκτος ὡς ἄνθρωπος, ἄλλοτʼ ἄλλοσε

1206

πηδῶσι, κοὐδεὶς αὐτὸς εὐτυχεῖ ποτε.

Χορός

1207

καὶ μὴν πρόχειρον αἵδε σοι σκυλευμάτων

1208

Φρυγίων φέρουσι κόσμον ἐξάπτειν νεκρῷ.

Ἑκάβη

1209

ὦ τέκνον, οὐχ ἵπποισι νικήσαντά σε

1210

οὐδʼ ἥλικας τόξοισιν, οὓς Φρύγες νόμους

1211

τιμῶσιν, οὐκ ἐς πλησμονὰς θηρωμένη,

1212

μήτηρ πατρός σοι προστίθησʼ ἀγάλματα

1213

τῶν σῶν ποτʼ ὄντων· νῦν δέ σʼ ἡ θεοστυγὴς

1214

ἀφείλεθʼ Ἑλένη, πρὸς δὲ καὶ ψυχὴν σέθεν

1215

ἔκτεινε καὶ πάντʼ οἶκον ἐξαπώλεσεν.

1216

Χορός

1216

ἒ ἔ, φρενῶν

1217

ἔθιγες ἔθιγες· ὦ μέγας ἐμοί ποτʼ ἂν

1217a

ἀνάκτωρ πόλεως.

1218

Ἑκάβη

1218

ἃ δʼ ἐν γάμοισι χρῆν σε προσθέσθαι χροῒ

1219

Ἀσιατίδων γήμαντα τὴν ὑπερτάτην,

1220

Φρύγια πέπλων ἀγάλματʼ ἐξάπτω χροός.

1221

σύ τʼ, ὦ ποτʼ οὖσα καλλίνικε, μυρίων

1222

μῆτερ τροπαίων, Ἕκτορος φίλον σάκος,

1223

στεφανοῦ· θανῇ γὰρ οὐ θανοῦσα σὺν νεκρῷ·

1224

ἐπεὶ σὲ πολλῷ μᾶλλον ἢ τὰ τοῦ σοφοῦ

1225

κακοῦ τʼ Ὀδυσσέως ἄξιον τιμᾶν ὅπλα.

1226

Χορός

1226

αἰαῖ αἰαῖ· πικρὸν ὄδυρμα ⋯

1228

γαῖά σʼ ὦ τέκνον δέξεται.

1229

στέναζε, μᾶτερ,

Ἑκάβη

1229b

αἰαῖ.

Χορός

1230

νεκρῶν ἴακχον.

Ἑκάβη

1230b

οἴμοι μοι.

Χορός

1231

οἴμοι δῆτα σῶν ἀλάστων κακῶν.

1232

Ἑκάβη

1232

τελαμῶσιν ἕλκη τὰ μὲν ἐγώ σʼ ἰάσομαι,

1233

τλήμων ἰατρός, ὄνομʼ ἔχουσα, τἄργα δʼ οὔ·

1234

τὰ δʼ ἐν νεκροῖσι φροντιεῖ πατὴρ σέθεν.

1235

Χορός

1235

ἄρασσʼ ἄρασσε κρᾶτα

1236

πιτύλους διδοῦσα χειρός,

1237

ἰώ μοί μοι.

Ἑκάβη

1238

ὦ φίλταται γυναῖκες ⋯

Χορός

1239

Ἑκάβη, σὰς ἔνεπε· τίνα θροεῖς αὐδάν;

1240

Ἑκάβη

1240

οὐκ ἦν ἄρʼ ἐν θεοῖσι πλὴν οὑμοὶ πόνοι

1241

Τροία τε πόλεων ἔκκριτον μισουμένη,

1242

μάτην δʼ ἐβουθυτοῦμεν. εἰ δὲ μὴ θεὸς

1243

ἔστρεψε τἄνω περιβαλὼν κάτω χθονός,

1244

ἀφανεῖς ἂν ὄντες οὐκ ἂν ὑμνήθημεν ἂν

1245

μούσαις ἀοιδὰς δόντες ὑστέρων βροτῶν.

1246

χωρεῖτε, θάπτετʼ ἀθλίῳ τύμβῳ νεκρόν·

1247

ἔχει γὰρ οἷα δεῖ γε νερτέρων στέφη.

1248

δοκῶ δὲ τοῖς θανοῦσι διαφέρειν βραχύ,

1249

εἰ πλουσίων τις τεύξεται κτερισμάτων·

1250

κενὸν δὲ γαύρωμʼ ἐστὶ τῶν ζώντων τόδε.

1251

Χορός

1251

ἰὼ ἰώ·

1251a

μελέα μήτηρ, ἣ τὰς μεγάλας

1252

ἐλπίδας ἐν σοὶ κατέκναψε βίου.

1253

μέγα δʼ ὀλβισθεὶς ὡς ἐκ πατέρων

1254

ἀγαθῶν ἐγένου,

1255

δεινῷ θανάτῳ διόλωλας.

1256

ἔα ἔα·

1256a

τίνας Ἰλιάσιν ταῖσδʼ ἐν κορυφαῖς

1257

λεύσσω φλογέας δαλοῖσι χέρας

1258

διερέσσοντας; μέλλει Τροίᾳ

1259

καινόν τι κακὸν προσέσεσθαι.

1260

Ταλθύβιος

1260

αὐδῶ λοχαγοῖς, οἳ τέταχθʼ ἐμπιμπράναι

1261

Πριάμου τόδʼ ἄστυ, μηκέτʼ ἀργοῦσαν φλόγα

1262

ἐν χειρὶ σῴζειν, ἀλλὰ πῦρ ἐνιέναι,

1263

ὡς ἂν κατασκάψαντες Ἰλίου πόλιν

1264

στελλώμεθʼ οἴκαδʼ ἄσμενοι Τροίας ἄπο.

1265

ὑμεῖς δʼ, ἵνʼ αὑτὸς λόγος ἔχῃ μορφὰς δύο,

1266

χωρεῖτε, Τρώων παῖδες, ὀρθίαν ὅταν

1267

σάλπιγγος ἠχὼ δῶσιν ἀρχηγοὶ στρατοῦ,

1268

πρὸς ναῦς Ἀχαιῶν, ὡς ἀποστέλλησθε γῆς.

1269

σύ τʼ, ὦ γεραιὰ δυστυχεστάτη γύναι,

1270

ἕπου. μεθήκουσίν σʼ Ὀδυσσέως πάρα

1271

οἵδʼ, ᾧ σε δούλην κλῆρος ἐκπέμπει πάτρας.

Ἑκάβη

1272

οἲ ʼγὼ τάλαινα· τοῦτο δὴ τὸ λοίσθιον

1273

καὶ τέρμα πάντων τῶν ἐμῶν ἤδη κακῶν·

1274

ἔξειμι πατρίδος, πόλις ὑφάπτεται πυρί.

1275

ἀλλʼ, ὦ γεραιὲ πούς, ἐπίσπευσον μόλις,

1276

ὡς ἀσπάσωμαι τὴν ταλαίπωρον πόλιν.

1277

ὦ μεγάλα δή ποτʼ ἀμπνέουσʼ ἐν βαρβάροις

1278

Τροία, τὸ κλεινὸν ὄνομʼ ἀφαιρήσῃ τάχα.

1279

πιμπρᾶσί σʼ, ἡμᾶς δʼ ἐξάγουσʼ ἤδη χθονὸς

1280

δούλας· ἰὼ θεοί. καὶ τί τοὺς θεοὺς καλῶ;

1281

καὶ πρὶν γὰρ οὐκ ἤκουσαν ἀνακαλούμενοι.

1282

φέρʼ ἐς πυρὰν δράμωμεν· ὡς κάλλιστά μοι

1283

σὺν τῇδε πατρίδι κατθανεῖν πυρουμένῃ.

Ταλθύβιος

1284

ἐνθουσιᾷς, δύστηνε, τοῖς σαυτῆς κακοῖς.

1285

ἀλλʼ ἄγετε, μὴ φείδεσθʼ· Ὀδυσσέως δὲ χρὴ

1286

ἐς χεῖρα δοῦναι τήνδε καὶ πέμπειν γέρας.

1287

Ἑκάβη

1287

ὀττοτοτοτοτοῖ.

1288

Κρόνιε, πρύτανι Φρύγιε, γενέτα

1289

πάτερ, ἀνάξια τᾶς Δαρδάνου

1290

γονᾶς τάδʼ οἷα πάσχομεν δέδορκας;

Χορός

1291

δέδορκεν, ἁ δὲ μεγαλόπολις

1292

ἄπολις ὄλωλεν οὐδʼ ἔτʼ ἔστι Τροία.

Ἑκάβη

1294

ὀττοτοτοτοτοῖ.

1295

λέλαμπεν Ἴλιος, Περ-

1296

γάμων τε πυρὶ καταίθεται τέραμνα

1297

καὶ πόλις ἄκρα τε τειχέων.

Χορός

1298

πτέρυγι δὲ καπνὸς ὥς τις οὐ-

1299

ρανίᾳ πεσοῦσα δορὶ καταφθίνει γᾶ.

1300

μαλερὰ μέλαθρα πυρὶ κατάδρομα

1301

δαΐῳ τε λόγχᾳ.

1302

1

Ἑκάβη

1302

ἰὼ γᾶ τρόφιμε τῶν ἐμῶν τέκνων.

Χορός

1303

ἓ ἕ.

Ἑκάβη

1303a

ὦ τέκνα, κλύετε, μάθετε ματρὸς αὐδάν.

Χορός

1304

ἰαλέμῳ τοὺς θανόντας ἀπύεις.

Ἑκάβη

1305

γεραιά γʼ ἐς πέδον τιθεῖσα μέλεα καὶ

1306

χερσὶ γαῖαν κτυποῦσα δισσαῖς.

Χορός

1307

διάδοχά σοι γόνυ τίθημι γαίᾳ

1308

τοὺς ἐμοὺς καλοῦσα νέρθεν

1309

ἀθλίους ἀκοίτας.

Ἑκάβη

1310

ἀγόμεθα φερόμεθʼ ⋯

Χορός

1310b

ἄλγος ἄλγος βοᾷς.

Ἑκάβη

1311

δούλειον ὑπὸ μέλαθρον.

Χορός

1311b

ἐκ πάτρας γʼ ἐμᾶς.

Ἑκάβη

1312

ἰώ.

1312a

Πρίαμε Πρίαμε, σὺ μὲν ὀλόμενος

1313

ἄταφος ἄφιλος

1314

ἄτας ἐμᾶς ἄιστος εἶ.

Χορός

1315

μέλας γὰρ ὄσσε κατεκάλυψε

1316

θάνατος ὅσιος ἀνοσίαις σφαγαῖσιν.

1317

1

Ἑκάβη

1317

ἰὼ θεῶν μέλαθρα καὶ πόλις φίλα,

Χορός

1317a

ἓ ἕ.

Ἑκάβη

1318

τὰν φόνιον ἔχετε φλόγα δορός τε λόγχαν.

Χορός

1319

τάχʼ ἐς φίλαν γᾶν πεσεῖσθʼ ἀνώνυμοι.

Ἑκάβη

1320

κόνις δʼ ἴσα καπνῷ πτέρυγι πρὸς αἰθέρα

1321

ᾆστον οἴκων ἐμῶν με θήσει.

Χορός

1322

ὄνομα δὲ γᾶς ἀφανὲς εἶσιν· ἄλλᾳ δʼ

1323

ἄλλο φροῦδον, οὐδʼ ἔτʼ ἔστιν

1324

ἁ τάλαινα Τροία.

Ἑκάβη

1325

ἐμάθετʼ, ἐκλύετε;

Χορός

1325b

Περγάμων γε κτύπον.

Ἑκάβη

1326

ἔνοσις ἅπασαν ἔνοσις ⋯

Χορός

1326b

ἐπικλύσει πόλιν.

Ἑκάβη

1327

ἰώ·

1328

τρομερὰ μέλεα, φέρετʼ ἐμὸν ἴχνος·

1329

ἴτʼ ἐπί, τάλανα,

1330

δούλειον ἁμέραν βίου.

Χορός

1331

ἰὼ τάλαινα πόλις· ὅμως δὲ

1332

πρόφερε πόδα σὸν ἐπὶ πλάτας Ἀχαιῶν.

Español

ARGUMENTO

Después de la destrucción de Ilión, decidieron Atenea y Posidón destruir el ejército aqueo —el uno, porque todavía era fiel a su ciudad por haberla fundado; la otra, por odio contra los griegos por causa de la violación de Casandra por Ayax. Los griegos se sortearon a las prisioneras de rango y entregaron Casandra a Agamenón, Andrómaca a Neoptólemo y Polixena a Aquiles. Pues bien, a esta última la degollaron sobre la tumba de Aquiles y a Astianacte lo arrojaron desde la muralla; Menelao se llevó a Helena con intención de matarla y Agamenón se llevó como novia a la profetisa. Hécuba, luego de acusar a Helena y de lamentar y honrar a los muertos, fue llevada a la tienda de Odiseo y entregada a éste como esclava.

PERSONAJES

POSIDÓN.

ATENEA.

HÉCUBA.

TALTIBIO.

CASANDRA.

ANDRÓMACA.

MENELAO.

HELENA.

CORO de cautivas troyanas.

Escena: Las ruinas de Troya. En escena las tiendas del campamento griego. En el centro, Hécuba postrada ante una tienda.

(Aparece Posidón sobre la tienda de Hécuba.)

POSIDÓN.— Aquí estoy yo, Posidón, tras abandonar la salina profundidad del mar, donde los coros de Nereidas entrelazan las hermosísimas huellas que dejan sus pies.

[5] Y es que desde el mismo día en que Febo y yo rodeamos de pétreas torres esta tierra de Troya con ayuda de plomadas1, nunca ha abandonado mi pecho el amor que siento por la ciudad de estos mis frigios, ésta que ahora humea y ha sucumbido destruida por las lanzas argivas. [10] El focense Epeo2 del Parnaso ensambló, por las artes de Palas, un caballo henchido de hombres armados e introdujo la mortífera imagen dentro de los muros. De aquí recibirá entre los hombres venideros el nombre de Caballo de Madera, encubridor de lanzas escondidas. [15] Los bosques están vacíos y los santuarios de los dioses se han desplomado entre la carnicería. Contra los cimientos mismos del templo de Zeus el del Cerco3 ha caído muerto Príamo. Oro sin cuento y otros despojos de los frigios están siendo llevados a las naves aqueas; [20] pero aguardan un viento favorable de proa, con el deseo de ver a sus esposas e hijos después de diez años, estos griegos que han asediado la ciudad.

[25] También yo —vencido por la diosa argiva Hera y por Atenea, que colaboraron en la destrucción de los frigios— me dispongo a abandonar la ilustre Ilión y mis propios altares; pues cuando la soledad funesta se apodera de una ciudad, sufren los intereses de los dioses y éstos no suelen recibir culto.

El Escamandro retumba con el eco de los gemidos de las prisioneras que se han sorteado los vencedores. [30] De unas se ha apoderado el ejército arcadio, de otras el tesalio y los teseidas, jefes de los atenienses. Las troyanas que no han sido sorteadas se cobijan aquí, bajo estas tiendas, elegidas por los jefes del ejército. [35] Con ellas están la laconia Helena, hija de Tindáreo, considerada prisionera con razón.

Y si alguien quiere ver a la desdichada Hécuba, aquí la tiene, postrada ante las puertas, [40] derramando abundante llanto por numerosas razones: su hija Políxena ha muerto pacientemente ante la tumba de Aquiles sin que ella lo sepa4; muertos son Príamo y sus hijos, y a Casandra, a quien el soberano Apolo dejó soltera y entregó al delirio profético, la ha desposado Agamenón en unión secreta, despreciando las leyes divinas y toda religión. [45] ¡Adiós, ciudad que un día fuiste afortunada; adiós muros de pulidas piedras! Si no te hubiera perdido Palas, la hija de Zeus, todavía estarías sobre tus cimientos. (Aparece a su lado la diosa Atenea.)

ATENEA.— ¿Me es lícito saludar al pariente más cercano de mi padre, al dios poderoso y honrado entre los dioses, ahora que he puesto fin a nuestra [50] anterior enemistad?

POSIDÓN.— Sí puedes, soberana Atenea, que el trato entre parientes es un bálsamo no desdeñable para el corazón.

ATENEA.-Alabo tu carácter sensato. Traigo un mensaje que quiero poner a nuestra común consideración, soberano.

POSEIDÓN.-[55] ¿Acaso traes un nuevo mensaje divino de parte de Zeus o de alguno de los dioses?

ATENEA.-No, he venido para buscar tu fuerza y unirla a la mía en beneficio de Troya.

POSIDÓN.— [60] ¡Vaya! ¿Es que has abandonado tu antiguo odio y ahora que arde entre llamas te ha dado lástima?

ATENEA.— Contesta primero a esto: ¿estás dispuesto a deliberar conmigo y a colaborar en lo que deseo llevar a cabo?

POSIDÓN.— Desde luego, pero primero deseo conocer tus propósitos. ¿Has venido a ayudar a los aqueos o a los frigios?

ATENEA.— [65] Quiero que ahora se alegren los troyanos, mis antiguos enemigos, y hacer que el retorno del ejército aqueo sea amargo.

POSIDÓN.— ¿Y por qué saltas de un sentimiento a otro y odias en exceso o amas al azar?

ATENEA.— ¿No sabes que hemos sido ultrajados yo y mi propio templo?

POSIDÓN.— [70] Lo sé, cuando Ayax arrastró a Casandra por la fuerza.

ATENEA.— Y sin embargo nada le han hecho los aqueos, ni siquiera se lo han censurado.

POSIDÓN.— ¡Y pensar que destruyeron Ilión ayudados por ti!

ATENEA.-Por eso quiero dañarlos con tu ayuda.

POSIDÓN.— Estoy dispuesto, en lo que de mi depende, a lo que quieres. ¿Qué les harás?

ATENEA.-[75] Quiero que tengan un retorno lamentable.

POSIDÓN.— ¿Mientras esperan en tierra o en el salino mar?

ATENEA.— Cuando conduzcan sus naves a casa desde Ilión. También Zeus les enviará lluvia, granizo sin cuento y ennegrecedores soplos de viento.

[80] Me ha prometido entregarme el fuego de sus rayos para lanzarlo contra 80 los aqueos y abrasar sus naves. Por tu parte, haz que el Egeo ruja con olas gigantescas y remolinos; [85] llena de cadáveres la cóncava bahía de Eubea para que en el futuro aprendan los aqueos a respetar mis templos y a venerar también a los demás dioses.

POSIDÓN.— [90] Así será. El agradecimiento no precisa largos discursos. Removeré el piélago del mar Egeo. Los acantilados de Míconos y las rocas de Delos, Esciros, Lemnos, y los promontorios de Caferea5 acogerán los cadáveres de muchos muertos.

Conque marcha al Olimpo, toma de manos de tu padre los proyectiles de sus rayos y aguarda a que el ejército aqueo suelte amarras. (Desaparece Atenea.)

[95] Es necio el mortal que destruye ciudades; si además deja en soledad templos y tumbas santuarios de los muertos—, prepara su propia destrucción para después. (Desaparece Posidón.)

HÉCUBA.— [100] (Levantándose lentamente.) ¡Arriba, malhadada! Levanta del suelo la cabeza, endereza tu cuello. Esto ya no es Troya. No somos reyes de Troya. Soporta que se tuerza tu suerte, navega siguiendo la corriente, siguiendo el destino, y no opongas la proa de tu vida a las olas de Fortuna en que navegas.

[105] ¡Ay, ay! ¿Qué le falta para lamentarse a esta desgraciada que ha perdido su patria, sus hijos y su esposo? ¡Ah, orgullo abatido de mis antepasados! ¡Qué poca cosa eres! ¿Qué tengo que callar? ¿Qué no silenciaré? [110] ¿Qué cantaré en mi treno? Digna de lástima soy por esta postura infausta de mis miembros —tal como estoy postrada con la espalda tendida en duro lecho—. [115] ¡Ay de mi cabeza! ¡Ay de mis sienes y costados! ¡Cómo deseo revolverme y dar la espalda y el dorso a una pared y luego a otra para entregarme al perpetuo lamento de mis tristes lágrimas! [120] La misma Musa tienen todos los desgraciados para cantar su destino sin coros. [125] ¡Oh proas de las naves, que con veloz remo a la sagrada Ilión os dirigisteis por el mar purpurino, por los puertos de buen anclaje de la Grecia -acompañadas del odioso peán de las flautas y de la voz de sonoras siringes— dotadas de la entrelazada maroma6 de Egipto, [130] ¡ay!, para buscar en las radas de Troya a la odiosa mujer de Menelao, perdición7 para Cástor y baldón del Eurotas, la que ha degollado a Príamo, sembrador de cincuenta hijos, y a mí, la desdichada, me ha arrastrado a esta ruina! [135] ¡Ay de mí! ¡En qué asientos me siento cercanos a la tienda de Agamenón! [140] Me llevan de mi casa como a una esclava vieja con cabeza rapada en luto lamentable. (Se vuelve hacia las tiendas.) Mas jea, esposas desdichadas de los troyanas de broncíneas lanzas y vosotras, muchachas, mozas malmaridadas!8 [145] Arde Ilión, gimamos; que yo, como una madre a sus alados pájaros, voy a entonar el gorjeo, el canto, bien distinto del que un día, en el cetro de Príamo apoyada, [150] con los golpes sonoros de mi pie conductor iniciaba las danzas a los dioses frigios. (Aparece un semicoro de cautivas.)

CORO.

Estrofa 1.ᵃ

[155] Hécuba, ¿por qué lloras, qué gritas? ¿Hasta dónde llegan tus palabras? A través de estos techos9 he oído los lamentos que lanzas. El terror ha atravesado el pecho de las troyanas, que, dentro de esta casa, lamentan su esclavitud.

HÉCUBA. — [160] Hijas, sobre las naves de los aqueos se mueve ya la mano del remero.

CORO. — ¡Ay de mí! ¿Qué quieren? ¿Acaso ya me embarcan lejos de mi patria?

HÉCUBA. — No sé, mas barrunto nuestra perdición.

CORO. — [165] ¡Ay, ay! ¡Desdichadas troyanas que vais a someteros al trabajo de esclavas, salid de esta mansión! Los argivos preparan el regreso.

Antístrofa 1.ᵃ

HÉCUBA. — [170] ¡Ay, ay! No me llevéis a mi Casandra, poseída por Baco, objeto de ultraje para los argivos, a mi ménade, no vaya a consumirme en el dolor. ¡Ay Troya, Troya, desgraciada, has perecido! [175] Desgraciado quien te abandona vivo o ya cadáver. (Entra el otro semicoro de cautivas.)

CORO. — ¡Ay de mí! Temblorosa la tienda he dejado de Agamenón para escucharte, oh reina. ¿No habrán decidido los aqueos matar a esta desdichada? [180] ¿Acaso en las proas ya los marineros se disponen a mover los remos?

HÉCUBA.-¡Hija, levanta el ánimo! He venido a golpes de terror.

CORO. — ¿Ha venido algún heraldo de los dánaos? [185] ¿De quién me ha tocado ser paciente esclava?

HÉCUBA. —[185] Ya estás muy cerca del sorteo.

CORO. — ¡Ay, ay! ¿Quién de los argivos o de los ptiotas me llevará? ¿O acaso me conducen a una isla lejos de Troya?

HÉCUBA. — [190] ¡Ay, ay! ¿A quién la paciente anciana servirá, en qué lugar de la tierra, como un zángano, este despojo, esta silueta de un cadáver, esta imagen inútil de los muertos? ¡Ay, ay! ¿Seré portera junto a la entrada [195] o nodriza de niños yo que tuve el honor de gobernar Troya?

Antístrofa 2.ᵃ10

Coro. — ¡Ay, ay! ¡Con qué lamentos desgranas los ayes por tu ruina! [200] ¡Ya no moveré de un lado a otro mi lanzadera en los telares del Ida! Por última vez contemplo los cuerpos de mis padres, por última vez… Mayores serán mis sufrimientos unida al lecho de un griego (¡maldita sea esa noche y mi destino!) [205] o yendo por agua a la sagrada fuente de Priene!11 como miserable esclava. ¡Ojalá marcháramos a la ilustre, a la [210] próspera tierra de Teseo!12 Mas nunca, nunca a la corriente del Eurotas13, a la odiosa mansión de Helena donde tendré que saludar como esclava a Menelao, el destructor de Troya.

Antístrofa 2.ᵃ

[215] La venerable región del Peneo14, hermoso basamento del Olimpo, soporta el peso de su prosperidad —según es fama— y de sus florecientes y abundantes frutos. ¡Ojalá fuera allí en segundo lugar, después de [220] la sagrada, la divina tierra de Teseo! También he oído que la tierra de Hefesto, Etna que se enfrenta a Fenicia, madre de los montes sicilianos, está en boca de todos por las coronas que premian su gallardía;y 15 la tierra [225] vecina del mar jonio —según se navega— a la que riega y embellece Cratis —el que tiñe de rojo su cabello—, quien la alimenta con divinas fuentes y enriquece de arboledas la tierra. (Aparece el heraldo Taltibio.)

CORIFEO. — [230] Mas he aquí el heraldo que viene del ejército dánao, despensero de novedades. Avanza cubriendo sus huellas con rápidos pies. ¿Qué traerá, qué dirá? Aunque, en verdad ya somos esclavas del país dorio.

TALTIBIO. — [235] Hécuba, ya conoces mis numerosas venidas a Troya como mensajero del ejército aqueo. Ya me conoces de antes, mujer. Ahora he venido para comunicarte un nuevo mensaje.

HÉCUBA. — ¡Ay, ay! Aquí está, troyanas, lo que hace tiempo me temía.

TALTIBIO. — [240] Ya habéis sido sorteadas, si es eso lo que os temíais.

HÉCUBA. — ¡Ay, ay! ¿Qué ciudad has dicho? ¿Es de Tesalia, de Ptiótide o de la tierra cadmea?

TALTIBIO. — Habéis sido sorteadas una a una, no en grupo.

HÉCUBA. — [245] ¿Y quién ha tocado a quién? ¿A cuál de las troyanas le aguarda un destino feliz?

TALTIBIO. — Yo lo sé, mas escucha por partes, no todo a la vez.

HÉCUBA. — ¿A quién, pues, le ha tocado mi desdichada hija Casandra? Di.

TALTIBIO. — El soberano Agamenón la ha elegido especialmente para sí.

HÉCUBA. — [250] ¿Sin duda como esclava para su esposa laconia? ¡Ay de mi!

TALTIBIO. — No, como novia secreta para su lecho.

HÉCUBA. — ¿A la virgen consagrada a Febo, a quien el de bucles de oro concedió en recompensa una vida alejada del yugo nupcial?

TALTIBIO. — [255] Amor lo alanceó por la doncella poseída del dios.

HÉCUBA. — ¡Arroja, hija mía, las divinas llaves; arroja de tu cuerpo el sagrado adorno de tus bandas y coronas!

TALTIBIO. — [260] ¿No es grande para ella que la toque en suerte el lecho de un rey?

HÉCUBA. — ¿Y qué hay de la pequeña cria que me habéis arrebatado? ¿Dónde está?

TALTIBIO. — ¿Te refieres a Políxena, o preguntas por otra?

Hécupsa. — Por ella. ¿A quién la ha uncido el sorteo?

TALTIBIO. — Se le ha ordenado hacer servicio a la tumba de Aquiles.

HÉCUBA. — [265] ¡Ay de mí! ¡Haberla parido para esclava de una tumba! ¿Qué ley es ésta, amigo, o qué divino decreto de los griegos?

TALTIBIO. — Considera feliz a tu hija, está bien.16

HÉCUBA. — ¿Por qué has dicho esto? ¿Es que no contempla ya la luz del sol?

TALTIBIO. — [270] Ha alcanzado un destino tal, que ya está libre de sufrimiento.

HÉCUBA. — ¿Y qué hay de la esposa de Héctor, avezado en el combate, la desventurada Andrómaca? ¿Qué suerte ha corrido?

TALTIBIO. — A ésta la ha elegido para sí el hijo de Aquiles.

HÉCUBA. — [275] ¿Y yo de quién soy esclava, yo que necesito del tercer apoyo que ofrece un bastón a mi envejecido cuerpo?

TALTIBIO. — Odiseo, el soberano de Ítaca, te ha tomado como esclava.

HÉCUBA. — [280] ¡Oh, oh! ¡Araña tu cabeza ya rapada, abre surcos con las uñas en tus dos mejillas! ¡Ay de mi, ay! Me ha tocado servir a un ser odioso y trapacero [285], enemigo de justicia, a una bestia sin ley que todo lo revuelve aquí y allá y de nuevo lo de allá lo trae aquí con las dobleces de su lengua; y lo que antes “era amigo lo hace enemigo de todo”17. Lamentaos, troyanas, por mí. [290] Me dirijo a un triste destino. Yo, la desdichada, he caído con el lote más adverso.

CORIFEO. — Tu destino ya lo conozco, señora. Pero ¿y mi suerte? ¿Quién de los aqueos, quién de los griegos es mi dueño?

TALTIBIO. — [295] Vamos, esclavas, tenéis que conducir aquí a Casandra lo antes posible. Quiero ponerla en manos del general y llevar después también a los demás las prisioneras escogidas.

¡Eh! ¿Qué brillo es éste de teas que arden dentro? ¿Qué hacen las troyanas? ¿Están poniendo fuego a las tiendas a fin de abrasar sus propios cuerpos, [300] con el deseo de morir, ahora que están a punto de llevarlas a Argos? ¡En verdad el hombre libre soporta con impaciencia la desgracia en tales casos! ¡Abre, abre! [305] No vayas a cargarme con la culpa de algo que conviene a éstas pero que sería odioso para los aqueos.

HÉCUBA. — No es eso, no están prendiendo fuego. Es mi hija Casandra, la ménade, que viene a la carrera hacia acá. (Sale de la tienda Casandra, vestida con sus simbolos sagrados y una tea encendida.)

Estrofa.

CASANDRA. — [310] ¡Eleva, ofrece! Porto la luz, venero, ilumino —¡aquí, aquí!— con antorchas el templo. ¡Oh soberano Himeneo, feliz es el novio y feliz yo que en Argos voy a unirme al lecho de un rey! ¡Himen, oh soberano Himeneo! [315] Porque tú, madre, con lágrimas y sollozos te lamentas de mi padre muerto y de la querida patria, [320] pero yo por mis nupcias levanto la llama del fuego, para brillo, para resplandor, para darte, oh Himeneo, para darte, oh Hécate, luz sobre los tálamos de las virgenes, como es ritual.

Antístrofa.

[325] Agita tus pies, conduce en el éter el coro —¡evohé, evohé!18— como en los días más felices de mi padre. El coro es santo; ¡condúcelo tú ahora, Apolo! [330] En tu templo ceñido de laureles yo seré la oficiante19. ¡Himen, oh Himeneo, Himen! Danza, madre, recobra tu risa; mueve en círculos aquí y allá, conmigo, los pasos que tanto amo de tus pies. [335] Gritad a Himeneo, ¡oh!, y a la novia con felices cantos y alaridos. ¡Vamos, hijas de bellos peplos de los frigios, cantad al esposo de mis bodas, [340] al esposo señalado para mi cama!

CORIFEO. — Reina, ¿no vas a sujetar a la doncella poseída, no vaya a llegar con veloz paso hasta el campamento de los argivos?

HÉCUBA. — Hefesto, tú portas la antorcha en las bodas de los hombres, pero esta luz que haces brillar [345] es triste en verdad y alejada de toda esperanza. ¡Ay de mí, hija mía! Nunca pensé que llegaras a celebrar tus bodas a punta de lanza y obligada por las armas argivas. Entrégame la antorcha. No llevas derecho el fuego, como una ménade en loca carrera. Ni siquiera [350] tu destino te ha vuelto a tus cabales, hija mía; permanece en el mismo estado de siempre. Traed las antorchas, troyanas, y contestad con lágrimas a los cantos nupciales de ésta.

CASANDRA. — Madre, corona mi victoriosa cabeza y [355] celebra mis bodas reales. Conque despídeme, y si no te parece que tengo suficiente celo, empújame a la fuerza. Que si existe Loxias, el ilustre Agamenón, soberano de los aqueos, va a concertar conmigo una boda. más infausta que la de Helena. Voy a matarlo, voy a [360] destruir su casa para tomar venganza de mis hermanos y padre. Dejaré lo demás: no quiero cantar un himno al hacha que va a caer sobre mi cuello y el de los demás, ni a las luchas matricidas que va a suscitar mi boda, ni a la ruina total de la casa de Atreo.

[365] Voy a demostrar que estos troyanos son más afortunados que los aqueos y, aunque estoy poseída, esto al menos lo afirmo libre de mi locura báquica. Éstos por causa de una sola mujer, de un solo amor —por conquistar a Helena— ya han perdido millares de vidas. [370] Y su experto general ha perdido lo que más quería en aras de un ser odioso. Ha entregado a su hermano el placer hogareño de sus hijos por causa de una mujer, que incluso vino de buena gana y no raptada por la fuerza.

Cuando arribaron a las orillas del Escamandro, comenzaron a morir [375] no porque les hubieran privado de las fronteras de su tierra ni de su patria de elevadas torres. Aquéllos a quienes Ares sometía, no volvieron a ver a sus hijos, no fueron amortajados por las manos de su esposa. Y ahora yacen en tierra extraña.

En su patria sucedían cosas semejantes: [380] sus mujeres morían viudas y los hombres quedaban en casa sin hijos después de haber criado los suyos para otros. Y no había nadie que, junto a su tumba, donara a la tierra sangre de víctimas.

¡Cómo va a ser su expedición digna de elogio! Más vale silenciar las ignominias. [385] ¡Que la musa de los cantos no me inspire un himno con que celebrar la infamia!

En cambio los troyanos, para empezar, morían inmolados por su patria, lo que constituye la más hermosa gloria. Aquellos a quienes domeñaba la lanza, eran llevados a casa por sus hijos y recibían el abrazo de la tierra en su propia patria, [390] amortajados por las manos de quienes debían hacerlo.

En cuanto al doloroso destino de Héctor, escucha [395] cómo es en verdad: ha muerto con la fama del hombre más excelente, cosa que propició la venida de los aqueos; pues si se hubieran quedado en casa, la excelencia de éste habría quedado en la oscuridad. Paris desposó a la hija de Zeus; que si no lo hubiera hecho, habría tenido un casamiento oscuro en su casa.

[400] Y es que, en verdad, el hombre prudente debe evitar la guerra; pero si da con ella, es hermosa corona para su ciudad el morir con honor, mas es deshonra morir indignamente. Por esto, madre, no tienes que lamentarte por tu patria ni por mi boda, pues con ella [405] voy a destruir a mis enemigos más odiados y a los tuyos.

CORIFEO. — Con qué placer desprecias los males de tu casa y cantas lo que quizá no vas a probar como cierto.

TALTIBIO. — Si Apolo no te hubiera enloquecido la mente, [410] no te habrías despedido de esta tierra, calumniando así a mis generales, sin pagarlo. En verdad, los hombres grandes y que tienen fama de sabios en nada superan a quienes nada son.

El gran soberano de los ejércitos de toda Grecia, el amado hijo de Atreo, ha aceptado por propia elección [415] el amor de esta ménade. Yo soy un pobre hombre, pero jamás habría querido para mí el lecho de ésta. En cuanto a ti…, ya que no tienes sano el juicio, ¡que el viento se lleve tus reproches a los argivos y tus loas a los frigios! [420] Sígueme en dirección a las naves. ¡Hermosa prometida para el jefe de nuestro ejército!

(A Hécuba.) Y tú, cuando el hijo de Laertes quiera llevarte, sígueme; vas a ser la sierva de una mujer prudente, según aseguran cuantos han venido a Ilión.

CASANDRA. — ¡Insolente es este esclavo! ¿Por qué tendrán el nombre de heraldos [425]—única maldición20 común para todos los hombres— estos lacayos de tiranos y ciudades?

¿Tú afirmas que mi madre va a Hegar al palacio de Odiseo? ¿Y dónde está la profecía de Apolo que asegura que morirá aquí mismo,[430] tal como se me ha manifestado?…

Por lo demás, no voy a reprocharte. ¡Pobre Odiseo, no sabe qué sufrimientos le aguardan! Algún día va a considerar como oro mis males y los de los frigios comparados con los suyos. Después de diez años ——además de los de aquí— llegará sólo a su patria.

[435] Bien lo sabe la terrible Caribdis que ocupa el estrecho rocoso y el montaraz Cíclope comedor de carne cruda, y la ligur21 Circe que transforma a los hombres en cerdos, y los naufragios en el salino mar, y el ansia por comer loto, [440] y las vacas sagradas de Helios que un día dejarán escapar su voz en amarga profecía para Odiseo.

Para abreviar, entrará vivo en el Hades y, después de escapar del agua de la laguna, encontrará en su casa, al volver, males sin cuento.

Mas ¿a qué enumerar los trabajos de Odiseo? Marcha con la mayor rapidez posible; [445] celebremos en Hades las nupcias con mi prometido.

¡Ah! Tú que pareces haber llevado a cabo algo importante, conductor de los Dánaos21, recibirás sepultura de mala manera y de noche, no de día. Y en cuanto a mí, me arrojarán desnuda y las torrenteras de nieve fundida entregarán mi cadáver —¡el de la sierva de Apolo!— [450] a las fieras para banquete, cerca de la tumba de mi prometido. (Se desnuda de sus símbolos sagrados.)

¡Adiós, bandas del más querido de los dioses, insignias del evohé! Abandono las fiestas en las que antes me gloriaba. Alejaos de mi cuerpo rotas a jirones; ahora que mi cuerpo todavía es virgen, quiero entregárselas al viento para que te las entregue a ti, oh soberano profeta.

[455] ¿Dónde está el barco del general? ¿Dónde tengo que embarcar? No te apresures en esperar viento para tus velas, porque conmigo vas a sacar de esta tierra a una de las tres Erinis.

¡Adiós, madre, no llores! ¡Oh amada patria y [460] vosotros, hermanos y padre que yacéis bajo tierra, no tardaréis mucho en recibirme! Me presentaré ante vosotros muertos como triunfadora, luego de arruinar la casa de los Atridas por quienes perecimos. (Sale con Taltibio. Hécuba se desploma.)

CORIFEO. — Siervas de la anciana Hécuba. ¿No veis que vuestra señora se ha desplomado y está sin habla, fuera de sí? ¿No vais a recogerla? ¿O dejaréis, malas siervas, [465] a una anciana abatida? ¡Levantad su cuerpo! (Las siervas tratan de levantarla.)

HÉCUBA. — Dejad que siga caída —no me agrada lo que no deseo, muchachas—. Sufro, he sufrido y todavía sufriré males dignos de esta postración. ¡Oh dioses…! [470] A flacos aliados invoco, mas con todo no carece de dignidad el invocar a los dioses cuando uno de nosotros recibe un revés de la fortuna.

En primer lugar quiero desahogarme cantando mis bienes, pues así produciré mayor lástima con mis males. [475] Era reina y casé con un rey; luego engendré hijos excelentes, no sólo por el número, sino los más sobresalientes de los frigios. Ninguna mujer troyana, griega o bárbara, podrá jactarse de haber parido tales. [480] Mas los vi caer bajo la lanza helena y mesé mis cabellos ante sus tumbas. A Príamo que los engendró lo lloré no porque conociera su muerte de otros labios, sino que yo misma —con estos ojos— vi cómo lo degollaban sobre el fuego del hogar y cómo destruían mi ciudad. Mis hijas, a quienes eduqué con esmero en la virginidad para honra y prez de sus esposos, [485] para otros las eduqué, las han arrancado de mis brazos. Y ni ellas tienen esperanza de volver a verme ni yo misma las veré ya jamás. Y lo último, la cornisa de mis lamentables males: [490] yo que soy una anciana voy a llegar a la Hélade como esclava.

Esto es lo más desventurado para una anciana: me encargarán de que guarde las llaves como portera —¡a mí, que parí a Héctor! — o de fabricar pan. Me acostaré en el suelo, con la espalda arrugada [495] —que viene de un lecho real—, con mi arrugado cuerpo vestido con jirones de peplos arrugados, una deshonra para los poderosos. ¡Pobre de mí, qué cosas me han tocado en suerte, y me seguirán tocando, por la boda de una sola mujer!

[500] ¡Hija mía Casandra, compañera de los dioses en el éxtasis báquico, con qué infortunio has destruido tu pureza! Y tú, oh paciente Políxena, ¿dónde estás? ¡Que no pueda ayudar a esta desgraciada ningún hombre ni mujer, con los muchos que me nacieron! [505] Por ello, ¿a qué levantarme? ¿Con qué esperanza? Conducid mis pies —que un día fueron delicados en Troya, mas ahora son esclavos— hacia un jergón de paja tendido en tierra o a un lecho de piedra. Allí me dejaré caer y moriré consumida por el llanto.

[510] No consideréis feliz a nadie de los poderosos hasta el momento de su muerte.

CORO.

Estrofa.

Por Ilión, oh Musa, entre lágrimas cántame un canto de duelo, un nuevo himno. [515] Dedicaré a Troya los ayes de mi canto: cómo en carro de cuatro ruedas he perecido prisionera paciente de los argivos, cuando ante las puertas los aqueos dejaron el caballo de arnés de oro lleno de armas, [520] que relinchaba hasta el cielo. Y lanzó el pueblo su griterío, puesto en pie, desde la Acrópolis de Troya: «Vamos —¡Oh, éste es el fin de nuestros sufrimientos! —, [525] subid esa imagen sagrada a la Doncella troyana, hija de Zeus»23. ¿Quién de las doncellas no salió —quién que no fuera anciano— de su casa? [530] Mas regocijándose en sus cantos tenían dentro su destrucción traidora.

Antístrofa.

Toda estirpe de los frigios se dirigió a las puertas para ofrecer a la diosa la estratagema argiva, tallada de los pinos del monte, la perdición de los dárdanos, regalo a la virgen de potros inmortales. Con cables de lino trenzado —como se arrastra la oscura quilla de una nave— lo depositaron en sede de piedra, en los suelos del templo de la diosa Palas, mortíferos para nuestra patria24. Cuando cayó la oscuridad nocturna sobre el sufrimiento y la alegría, cuando la flauta libia resónaba y las canciones frigias, cuando las mozas con ruido de sus pies alzados cantaban sus felices gritos y en las casas la luz25 que todo alumbra adormecía el mortecino resplandor del fuego,

Epodo.

entonces yo a la montaraz virgen cantaba en el palacio con mis coros, a la hija de Zeus. Voces de muerte en la ciudad rodeaban la sede de Pérgamo. Los niños asían con manos aterradas el peplo de sus madres. Ares descendió de su emboscada, obra de la virgen Palas. Los frigios sucumbian en torno a los altares, y en sus lechos la soledad de las jóvenes que mesaban su pelo ofrecía una corona a la Hélade, criadora de mozos, y un canto de duelo a su patria frigia27. (Aparece Andrómaca, con su hijo, en un carro que lleva las armas de Héctor.)

CORIFEO. — (A Hécuba.) Hécuba, ¿no ves aquí a Andrómaca transportada en carro extranjero? Astianacte, cachorro de Héctor, acompaña el bogar28 de sus pechos. ¿A dónde te llevan a lomos de carro, mujer infortunada, sentada sobre las armas broncineas de Héctor y los despojos tomados a los frigios con la lanza, con los que el hijo de Aquiles adornará los templos de Ptía?

ANDRÓMACA. — Dueños aqueos me llevan.

HÉCUBA. — ¡Ay de mí!

ANDRÓMACA. — ¿Por qué cantas este peán mio?

HÉCUBA. — ¡Ay, ay!

ANDRÓMACA. — … ¿por estos sufrimientos…

HÉCUBA. — [580] ¡Oh Zeus!

ANDRÓMACA. — … y por mi infortunio?

HÉCUBA. — ¡Hijos!

ANDRÓMACA. — ¡Un día lo fuimos!

HÉCUBA. — ¡Adiós a mi felicidad, adiós a Troya!

ANDRÓMACA. — ¡Pobre anciana!

HÉCUBA. — ¡Adiós a mis hermosos hijos!

ANDRÓMACA. — ¡Ay, ay!

HÉCUBA. — ¡Ay de mis…

ANDRÓMACA. — [585] … males!

HÉCUBA. — ¡Lamentable destino…

ANDRÓMACA. — … de la ciudad…

HÉCUBA. — … que arde!

ANDRÓMACA. — ¡Ven a mí, esposo mío!…

HÉCUBA. — ¡Llamas a mi hijo que está en Hades, desdichada!

ANDRÓMACA. — … baluarte de tu esposa…

HÉCUBA. — ¡Y tú, infamia de los aqueos, dueño de mis hijos, anciano Príamo, acompáñame al Hades!

ANDRÓMACA. — Oh, esta gran añoranza que siento …

HÉCUBA. — ¡Desgraciada, así es el dolor que sufrimos!

ANDRÓMACA. — … por mi ciudad perdida…

HÉCUBA. — ¡El dolor se amontona sobre el dolor!

ANDRÓMACA. — … por premeditación de los dioses, cuando escapó de la muerte tu hijo29>, el que por su odioso matrimonio ha perdido los palacios de Troya. Ensangrentados, los cuerpos de los muertos junto a la diosa Palas están tendidos para que el buitre los lleve. [560] El yugo de la esclavitud ha alcanzado Troya.

HÉCUBA. — ¡Oh patria, oh desdichada!

ANDRÓMACA. — Lloro por ti, a quien abandono…

HÉCUBA. — ¡Ahora ves tu lamentable fin!

ANDRÓMACA. — … y por la casa en la que di a luz.

HÉCUBA. — ¡Hijos, vuestra madre, que ya no tiene ciudad, se queda sin vosotros! ¡Qué canto fúnebre, qué canto de dolor!30. [605] Derramo lágrima tras lágrima por nuestra casa. ¡El que ha muerto no recuerda el dolor!

CORIFEO. — ¡Qué consuelo son las lágrimas para quienes sufren y los lamentos de un treno y la Musa que canta la pena!

ANDRÓMACA. — ¡Oh madre de mi marido que un día perdió a tantos argivos con su lanza! ¿Ves esto?

HÉCUBA. — Veo la mano de los dioses que ensalzan unas veces a quien no es nada y abaten otras a quienes parecen algo.

ANDRÓMACA. — Me llevan como botín con mi hijo. El noble se torna esclavo. ¡Éste es el cambio que he sufrido!

HÉCUBA. — Es terrible la fuerza del destino. Hace poco marchó de mi lado Casandra, arrancada a la fuerza.

ANDRÓMACA. — ¡Ay, ay! Un segundo Áyax31, al parecer, ha surgido para tu hija. Pero tienes otros sufrimientos.

HÉCUBA. — Éstos ya no tienen medida ni número. Un mal viene a competir con otro mal.

ANDRÓMACA. — Tu hija Políxena ha muerto degollada junto a la tumba de Aquiles, ofrenda para un cadáver sin vida.

HÉCUBA. — ¡Ay, desdichada de mí! Éste es el claro enigma que antes Taltibio me dijo con oscuras palabras.

ANDRÓMACA. — Yo misma la vi. Descendí de este carro, cubrí su cadáver con mi túnica y me golpeé el pecho.

HÉCUBA. — ¡Ay, ay, hija mía! ¡Qué sacrificio el tuyo tan impío! ¡Ay, ay [mil veces ¡ay!]32>, cuán indignamente has perecido!

[630] ANDRÓMACA. — Murió como murió; pero, con todo, su muerte es más afortunada que mi vida.

HÉCUBA. — Hija, no es lo mismo morir que seguir viviendo. Lo uno significa la nada, en lo otro hay esperanzas.

ANDRÓMACA. — Madre, ahora que acabas de emitir un juicio nada cabal, escucha, que quiero dar consuelo a tu corazón.

Afirmo que no haber nacido es igual a morir y que es mejor morir de una vez que vivir miserablemente, pues no se percibe dolor por mal alguno33.

[640] Quien ha sido feliz y cae en la desgracia, se aleja con el alma de su anterior felicidad. En cambio Políxena está muerta y no conoce ninguno de sus propios males como quien no contempla la luz. Yo que me propuse como objetivo una gran reputación, después de obtener una parte mayor de la normal, perdí la suerte que había conseguido. Cuantas virtudes se han descubierto propias de las mujeres, todas las he practicado en casa de Héctor. En primer lugar, abandoné el deseo de no quedarme en casa, lo cual —haya o no haya motivo de reproche para las mujeres— arrastra por sí solo mala fama. No permitía a las mujeres dentro del palacio palabras altaneras. Me bastaba con tener en mí misma un maestro honesto, la inteligencia. A mi esposo siempre le ofrecía una lengua silenciosa y un aspecto sereno. Conocía aquello en lo que tenía que prevalecer sobre mi marido y sabía concederle la victoria en lo que debía.

La fama de esto llegó al campamento de los aqueos y es lo que me ha perdido. Pues apenas fui capturada, el hijo de Aquiles quiso tomarme por esposa. Y voy a ser esclava en casa de nuestros asesinos. Si rechazo la querida imagen de Héctor y abro las puertas de mi corazón al esposo actual, pareceré malvada para con el muerto. Y si, por el contrario, me muestro despectiva con éste, me haré odiosa a mis propios señores. Dicen que una sola noche hace ceder la aversión de una mujer hacia el lecho de un hombre; yo escupo a aquella que rechaza con una nueva unión a su antiguo esposo y ama a otro. Ni siquiera una potra que es separada de su compañero lleva con facilidad el yugo. Y eso que los animales son mudos, carecen de inteligencia y son inferiores por naturaleza.

¡Oh querido Héctor, como marido me bastabas en inteligencia, cuna y riqueza, y por grande te tenía en valor! Tú me tomaste pura de casa de mi padre y fuiste el primero en unirte a mi lecho de virgen. Ahora tú estás muerto y yo navego como prisionera hacia un yugo de esclava en Grecia. ¡Ah Hécuba! ¿Es que la muerte de Políxena, a quien tú lloras, no es inferior a mis males? A mí no me queda ni la esperanza, cosa que tienen todos los mortales, ni acaricio la ilusión de que voy a experimentar algún bien. Y hasta el imaginarlo es agradable.

CORIFEO. — Has llegado al mismo límite de desventura que yo. Al lamentar tu destino me has enseñado en qué extremo de dolor me encuentro.

HÉCUBA. — Nunca he subido en persona a la quilla de una nave, pero lo he visto en pintura y lo conozco de oídas. Si los marineros sufren una tempestad moderada, ponen todo su esfuerzo en salvarse de la cala midad. Y uno acude junto al timón, otro a las velas, otro achica agua de la nave. Pero cuando el ponto, todo revuelto, se les echa encima, ceden al destino y se entregan al movimiento de las olas.

Así yo, que tengo calamidades sin cuento, me he quedado sin voz y abandonándome renuncio a hablar34; pues me ha abatido funesta tempestad de los dioses.

Conque hija, olvida la suerte de Héctor; tus lágrimas no van a salvarlo. Honra a tu actual esposo, muéstrale el agradable atractivo de tu carácter; que si lo haces, darás consuelo a todos los tuyos y podrás criar a este hijo de mi hijo para mayor beneficio de Troya, a fin de que los descendientes que te nazcan —si un día te nacen— puedan volver a habitar Troya y ésta vuelva a ser una ciudad.

Mas… una palabra sigue a otra. (Aparece Taltibio.) ¿No estoy viendo venir de nuevo a este servidor de los aqueos, mensajero de una decisión nueva?

TALTIBIO. — Tú que un día fuiste esposa de Héctor, el más excelente de los frigios, no me odies, pues no traigo noticias por propia iniciativa. Mi mensaje es de los dánaos y pelópidas.

ANDRÓMACA. — ¿Qué sucede? Tu comienzo es un proemio de males.

TALTIBIO. — Han decidido que este niño… ¿Cómo diré mi mensaje?

ANDRÓMACA. — ¿Es que no va a tener el mismo dueño que yo?

TALTIBIO. — Ninguno de los aqueos será jamás dueño de éste.

ANDRÓMACA. — ¿Entonces lo dejan aquí mismo como un resto de sangre troyana?

TALTIBIO. — No sé cómo transmitirte la desgracia con suavidad.

ANDRÓMACA. — Elogiaría tu respeto si no fueras a decirme algo malo.

TALTIBIO. — Van a matar a tu hijo, para que conozcas una gran desgracia.

ANDRÓMACA. — ¡Ay de mí!, esta desgracia que oigo es mayor que la de mi boda.

TALTIBIO. — Ha prevalecido la opinión de Odiseo entre todos los griegos…

ANDRÓMACA. — ¡Ay, ay! No son moderados estos males que sufrimos!

TALTIBIO. — … diciendo que no hay que dejar crecer al hijo de un hombre excelente…

ANDRÓMACA. — ¡Ojalá prevaleciera tal opinión acerca de los suyos!

TALTIBIO. — … y que hay que arrojarlo desde los muros de Troya. Así va a suceder, muéstrate prudente. No te aferres a él, soporta con nobleza tus males y no imagines que, débil como eres, tienes fuerza. No tienes defensa en parte alguna, reflexiona: han perecido tu ciudad y tu esposo; tú estás dominada y nosotros somos capaces de luchar contra una sola mujer. Por ello no quiero que acudas a la lucha ni que hagas nada indigno ni irritante, ni siquiera que lances maldiciones contra los aqueos. Si dices algo que enoje al ejército, tu hijo no tendrá tumba ni funeral. En cambio, si te callas y llevas bien tu suerte, no dejarás su cadáver sin enterrar y tú misma tendrás a los aqueos mejor dispuestos.

ANDRÓMACA. — Amadísimo hijo, oh hijo amado en exceso, vas a morir a manos de nuestros enemigos dejando en el desconsuelo a tu madre. Te va a matar la nobleza de tu padre. Ella fue salvación de muchos, mas a ti te llega a deshora su excelencia.

¡Oh lecho mío y malhadadas nupcias por las que vine un día al palacio de Héctor! No traía intención de parir a mi hijo para víctima de los dánaos, sino para soberano de la fecunda Asia. ¡Hijo mío! ¿Lloras? ¿Barruntas tu desgracia? ¿Por qué te aferras a mis brazos y te ases de mi peplo como un pajarillo que se cobija en mis alas?

No vendrá Héctor con su ilustre lanza, no saldrá de bajo tierra para traerte la salvación, ni los parientes de tu padre ni la fuerza de los frigios.

Caerás contra tu cuello en salto lamentable —sin que nadie te llore— y quebrarás tu respiración.

¡Oh jóvenes brazos tan queridos de tu madre, oh dulce olor de tu cuerpo! En vano te crió este pecho entre tus pañales, en vano me esforcé y encanecí en vano.

Abraza ahora a tu madre —nunca lo volverás a hacer—, recuéstate contra ella, entrelaza mi espalda con tus brazos y acércame tu boca.

¡Oh griegos, inventores de suplicios bárbaros! ¿Por qué matáis a este niño que de nada es culpable? Oh brote de Tindáreo35, nunca has sido hija de Zeus. Afirmo que has nacido de numerosos padres: de Alástor36 primero, después de Envidia, de Asesinato, de Muerte y de cuantos males produce la tierra. A voces afirmo que Zeus nunca te engendró, ruina de muchos bárbaros y griegos. ¡Así te mueras! Con tus hermosos ojos has perdido vergonzosamente las ilustres llanuras de los frigios.

Vamos, lleváoslo, tiradlo si lo habéis decidido. Repartíos sus carnes. Si la perdición nos viene de los dioses, es imposible apartar de mi hijo la muerte.

¡Velad mi desdichado cuerpo y arrojadme a la nave. ¡Hermoso es el himeneo al que marcho ahora que he perdido a mi hijo! (Taltibio toma a Astianacte. El carro se aleja con Andrómaca.)

CORIFEO. — Paciente Troya, ¡a cuántos has perdido por una sola mujer y su odioso lecho!

TALTIBIO. — Vamos, niño, deja de abrazar a tu pobre madre, asciende a lo alto de la corona que forman los muros de tu patria. Allí ha decidido el voto que abandones tu vida. Prendedlo, que para transmitir esas [785] órdenes se precisa de alguien que sea implacable y más amante de la desvergiienza que lo es mi corazón.

HÉCUBA. — Hijo, oh hijo de mi pobre hijo, de tu vida privadas nos vemos injustamente tu madre y yo. ¿Qué me pasa? ¿Qué haré por ti, desdichado? Te ofrezco estos golpes de cabeza, estos golpes de pecho. Estos son mi única posesión. ¡Ay, mi ciudad! ¡Ay de til ¿Qué no tenemos? ¿Qué nos falta para en total ruina perecer con muerte total?

CORO.

Estrofa 1.ᵃ

¡Oh Telamón, rey de Salamina criadora de abejas, que habitas la sede de tu isla batida de olas inclinada a las santas colinas, donde Atenea mostró la primera rama del verdeante olivo, elevada corona y adorno de la opulenta Atenas! Viniste, viniste en busca de hazañas con el lancero hijo de Alcmena37, cuando llegaste de Grecia para destruir Ilión, Ilión, que un día fue nuestra ciudad.

Antístrofa 1.ᵃ

Cuando él se trajo de Grecia la primera flor38, dolido por sus potros robados, y en la corriente del Simoeis detuvo su nave surcadora del ponto, amarró cable a proa y tomó de la nave en sus manos el arco infalible, muerte para Laomedonte. Los bloques de sis piedra tallados por Febo a plomada con el rojo aliento del fuego, del fuego, arruinó y devastó la tierra de Troya. Dos veces39, con dos ataques, los muros de Dardania la lanza asesina abatió.

Estrofa 2.ᵃ

[820] En vano, pues, oh tú que con cántaros de oro caminas delicadamente, hijo40 de Laomedonte, llenas las [825] copas de Zeus, servicio el más hermoso. La ciudad que te engendró se consume en el fuego y los [830] acantilados marinos resuenan como un pájaro chilla por sus crías —aquí por sus maridos, aquí por sus hijos, allá por sus ancianas madres. Tus baños refrescantes, las [835] pistas de tus gimnasios ya no existen. ¡Y tú, junto al trono de Zeus, mantienes la bella serenidad de tu rostro adolescente, mientras las lanzas de Grecia han destruido la tierra de Priamo!

[840] ¡Oh Amor, Amor, que un día viniste a los palacios dardanios cuando las hijas de Urano se ocuparon de sas ti!41. Cómo ensalzaste entonces a Troya trabándola en parentesco con los dioses. A Zeus no voy a censurarlo, pero la luz —querida a los mortales— de la Aurora de aso blancas alas ha contemplado nuestra tierra arruinada, ha contemplado la destrucción de los palacios, aunque comparte el lecho de un esposo42, el padre de sus hijos nativo de esta tierra, a quien arrebató la cuadriga de oro de los astros, gran esperanza para su tierra patria. El amor de los dioses por Troya se ha ido. (Entra Menelao con una escolta.)

MENELAO. — ¡Qué hermosa es esta luz del día en que [860] voy a recuperar a mi esposa Helena! Yo soy Menelao, el que mucho se ha esforzado, y éste es el ejército argivo43.

Vine a Troya no sólo por lo que se piensa —por [865] causa de mi esposa—, sino en busca del hombre que engañó a quien le hospedó y robó a mi esposa del palacio.

Pues bien, con la ayuda de los dioses aquél ya ha pagado, pues ha sucumbido junto con su tierra a la lanza helénica.

He venido para llevarme a esa desdichada —pues no me place dar el nombre de esposa a la que un día [870] lo fue mía. Se encuentra entre otras troyanas en este recinto para prisioneros de guerra.

Los que por ella lucharon me la entregan para que la mate a menos que quiera llevármela, sin matarla, a [875] la tierra de Argos. He decidido rechazar la alternativa de matarla en Troya y llevármela en una nave a tierras de Grecia para entregarla allí a la muerte. Será una recompensa para quienes perdieron en Ilión a los suyos.

Mas, ea, encamináos a la casa, siervos, y traedla [880] aquí arrastrándola de su criminal cabello. Cuando vengan vientos favorables, la enviaremos a Grecia.

HÉCUBA. — ¡Oh Zeus, soporte de la tierra y que sobre la tierra tienes tu asiento, ser inescrutable, quienquiera que tú seas —ya necesidad de la naturaleza o mente de los hombres44—. ¡A ti dirijo mis súplicas! Pues conduces todo lo mortal conforme a justicia por caminos silenciosos.

MENELAO. — ¿Qué sucede? ¿Qué nuevas súplicas diriges a los dioses?

HÉCUBA. — Te alabo, Menelao, si piensas matar a tu esposa. Mas rehúye su mirada, no vaya a ser que te venza el deseo. Ella arrebata las miradas de los hombres, destruye las ciudades, pone fuego a las casas. Tal es su poder seductor. Yo la conozco, y tú, y cuantos han sufrido. (Los soldados hacen salir a Helena de la tienda.)

HELENA. — Menelao, este comienzo es sin duda para asustarme, pues en manos de tus siervos he sido sacada por la fuerza delante de estas puertas. Sé que me odias, mas con todo quiero hacerte una pregunta: ¿qué habéis decidido los griegos y tú sobre mi vida?

MENELAO. — No tuviste que llegar al recuento exacto de votos, pues todo el ejército, al cual ultrajaste, te entregó a mí para que te matara.

HELENA. — ¿Puedo, entonces, contestar a eso razonando que, si muero, moriré injustamente?

MENELAO. — No he venido con intención de hablar, sino de matarte.

HÉCUBA. — Escúchala, Menelao, que no muera privada de esto; pero concédeme también a mí la palabra para enfrentarme a ella. De los males que ha causado a Troya ninguno conoces bien, en cambio todo mi discurso —una vez ensamblado— causará su muerte sin escapatoria posible.

MENELAO. — Será un regalo de tiempo perdido, pero si quiere hablar, tiene permiso. Se lo concedo en gracia a tus palabras —para que ella lo sepa—, no por darle gusto.

HELENA. — Puede que no me contestes por considerarme enemiga —te parezca que hablo bien o mal—, pero yo voy a contestar a aquello de lo que me vas a acusar con tus palabras, oponiendo a tus razones las mías y mis acusaciones contra ti.

En primer lugar, ésta fue quien engendró el origen de los males cuando alumbró a Paris. Después nos perdió a Troya y a mí el anciano que no mató al niño Alejandro bajo la forma de un tizón. Escucha ahora lo que se ha seguido de aquí. Éste dirimió el juicio de las tres diosas: el regalo de Palas a Alejandro era conquistar Grecia al frente de los frigios; Hera le prometió el dominio de los límites de Europa y Asia si Paris la elegía, y Afrodita, ensalzando mi figura, le prometió entregarme si sobrepasaba a las diosas en belleza. Escucha las razones de lo que pasó después: venció Cipris45 a las diosas y en esto mi boda benefició a Grecia: ni fue dominada por los bárbaros ni os sometisteis a su lanza ni a su tiranía.

En cambio, lo que hizo feliz a Grecia me perdió a mí, que fui vendida por mi belleza. Y se me insulta por algo por lo que debíais coronar mi cabeza.

Dirás que no me estoy refiriendo a la cuestión obvia: por qué escapé furtivamente de tu casa. El dios vengador que acompaña a ésta —llámalo Alejandro o Paris, como quieras—, vino trayendo consigo a una diosa nada insignificante. Y tú, el peor de los hombres, lo dejaste en tu propia casa, zarpando de Esparta en tu nave hacia Creta.

Pero basta; a continuación voy a hacerme una pregunta a mí misma, no a ti: ¿en qué estaba pensando para abandonar mi casa y seguir a un extranjero traicionando a mi patria y familia?

Castiga a la diosa, hazte más poderoso que Zeus, quien tiene el poder sobre los demás dioses pero es esclavo de aquélla. Y ten comprensión conmigo. En un punto sí que tendrías un argumento razonable contra mí: cuando Alejandro murió y descendió a las entrañas de la tierra, debía yo haber abandonado el palacio y marchado a las naves argivas ahora que ya no tenía una boda dispuesta por los dioses.

Me apresuré a hacerlo y son mis testigos los guardianes de las puertas y los vigías de las torres, quienes más de una vez me sorprendieron tratando de hurtar mi cuerpo desde las almenas hasta el suelo con cuerdas. Pero un nuevo esposo, Deífobo, me arrebató y me retenía como esposa con el consentimiento de los frigios.

¿Cómo pues, esposo mío, va a ser justo que muera a tus manos46 yo, a quien uno desposó a la fuerza y que, lejos de salir victoriosa, tuve que servir amargamente en mi segunda casa? Si quieres ser superior a los dioses, tal pretensión es insensata por tu parte.

CORIFEO. — Reina, defiende a tus hijos y a tu patria destruyendo la persuasión de ésta, puesto que, con ser malvada, habla razonablemente. Y esto es terrible.

HÉCUBA. — En primer lugar, me pondré del lado de las diosas y demostraré que ésta habla sin razón. No creo que Hera y la virgen Palas llegaran a tal punto de insensatez como para que una vendiera Argos a los bárbaros y Palas esclavizara Atenas a los frigios, cuando vinieron al Ida de broma y por coquetería. ¿Por qué iba a tener Hera tantos deseos de aparentar belleza? ¿Acaso para conseguir un marido mejor que Zeus? Y Atenea, ¿perseguía el amor de algún dios, ella que pidió la virginidad a su padre por huir del matrimonio? No trates de hacer de las diosas unas insensatas por adornar tu maldad; no vas a persuadir a personas juiciosas.

Has dicho que Cipris —y esto sí que es ridículo— marchó junto con mi hijo a casa de Menelao. ¿No podría haberse quedado tranquilamente en el cielo y transportarte a ti con todo Amiclas47 hasta Ilión?

Si mi hijo era sobresaliente por su belleza, tu mente al verlo se convirtió en Cipris; que a todas sus insensateces dan los mortales el nombre de Afrodita. [990] ¡Con razón el nombre de las diosas comienza por «insensatez»!48.

Cuando lo contemplaste con ropajes extranjeros y brillante de oro se desbocó tu mente. Y es que en Argos te desenvolvías con pocas cosas, pero si abandonabas Esparta pensabas que inundarías con tus gastos la ciudad de los frigios que manaba oro. ¡El palacio de Menelao no era suficiente para que te insolentaras con tus lujos!

Bien. Dices que mi hijo te llevó a la fuerza. ¿Quién se enteró en Esparta? ¿Qué voces diste —y eso que el joven Cástor y su gemelo aún vivían y no estaban entre los astros?

Cuando llegaste a Troya —los argivos siguiendo tus pasos— y se trabó combate a lanza, si te anunciaban las hazañas de Menelao lo elogiabas para que mi hijo sufriera por tener tan gran competidor de su amor. Si eran los troyanos quienes tenían éxito, éste ni existía,

Esto lo hacías poniendo los ojos en la fortuna; a ésta querías seguir los pasos, mas no a la virtud.

[1010] ¿Y luego dices que tratabas de hurtar tu cuerpo con sogas, dejándote caer de las torres, porque no querías permanecer aquí?

Entonces, ¿dónde te sorprendieron trenzando un nudo o afilando una espada, como haría una mujer noble que añora a su anterior esposo?

[1015] Y sin embargo, yo te reprendí más de una vez diciendo: «Hija, sal de aquí, mis hijos casarán con otras; te enviaré a ocultas hacia las naves aqueas; pon fin a la lucha entre los griegos y nosotros.» Pero esto te [1020] resultaba amargo. Paseabas tu insolencia en el palacio de Alejandro y exigías que los bárbaros se postraran ante ti. Esto era grande para ti. Y después de esto ¿has salido con el cuerpo lleno de adornos y respiras el mismo aire de tu esposo, tú, cuya cara habría que [1025] escupir? Debías venir pobre, con la túnica hecha jirones, temblando de miedo, con la cabeza rapada como un escita49 y con más humildad que desvergúenza por tus culpas pasadas.

Menelao —mira dónde pongo fin a mi discurso—, [1030] coloca una corona sobre la Hélade matando a ésta como se espera de ti, y establece esta ley para las demás mujeres: que muera la que traicione a su esposo.

CORIFEO. — Menelao, castiga a ésta como merecen tus antepasados y tu casa y borra de la Hélade el reproche de blando, tú que te has mostrado tan gallardo con los enemigos.

MENELAO. — Estás de acuerdo conmigo al decir que ésta salió voluntariamente de mi casa hacia un lecho extranjero. Y que Cipris se encuentra en sus palabras por orgullo.

(A Helena.) Marcha con los que te van a apedrear y paga con tu muerte, en corto tiempo, los dilatados sufrimientos de los aqueos para que aprendas a no cubrirme de vergüenza.

HELENA. — (De rodillas.) No, te pido abrazada a tus rodillas, no me atribuyas la locura que los dioses me enviaron. No me mates, perdóname.

HÉCUBA. — (También de rodillas.) No traiciones a tus aliados a quienes ella mató. Te lo suplico por ellos y por sus hijos.

MENELAO. — Calla, anciana. No tengo miramientos con ella. Voy a decir a mis siervos que la acompañen a las naves en que será enviada.

HÉCUBA. — No permitas que suba al mismo barco que tú.

MENELAO. — ¿Qué sucede? ¿Es que pesa más que antes?50.

HÉCUBA. — No hay amante que pierda el amor para siempre, de cualquier forma que se manifieste el talante de su amado51.

MENELAO. — Será como deseas. No ascenderá a la misma nave que yo —no te falta razón en lo que dices—. Y cuando llegue a Argos morirá de mala manera, como merece, y hará que todas las mujeres sean comedidas aunque esto no es fácil. Sin embargo, la muerte de ésta hará que teman su ligereza aunque sean todavía peores. (Menelao, Helena y la escolta salen por la izquierda.)

CORO.

Estrofa 1.ᵃ

[1060] ¡Así has entregado a los aqueos, Zeus, tu templo de Ilión, tu altar humeante, la llama del pélano52, el [1065] humo de la mirra que asciende hasta el éter, y la sagrada Pérgamo y los valles del Ida —¡del Ida!—, criadores de hiedra, regados por la nieve convertida en [1070] ríos, límite tocado primero por el sol, divina morada que resplandece toda.

Antístrofa 1.ᵃ

Se acabaron tus sacrificios, y de los coros los santos sonidos y en la oscuridad las fiestas nocturnas de los [1075] dioses, y las estatuas de oro y madera, y de los frigios las divinas lunas53, doce en total. Quiero, soberano, quiero conocer si te percatas de ello al ascender a tu trono celeste y al éter de esta ciudad desventurada [1080] a la que ha destruido el ímpetu abrasador del fuego.

Estrofa 2.ᵃ

Oh amado esposo mío, tu cadáver anda errante [1085] sin tumba, sin agua lustral, y a mí la marina nave al impulso de sus alas me transportará a Argos, criadora de caballos, donde muros de piedra ciclópeos hasta el cielo se elevan y una muchedumbre de hijos [1090] a las puertas lloran colgados del cuello de sus madres. Y gritan, y gritan: «Oh madre —¡ay de múl—, sola a mí los aqueos me llevan lejos de tu vista sobre azuloscura nave, con remos que se hunden en la mar, a la sagrada Salamina o a la cumbre del Istmo que domina dos mares, donde la sede de Pélope54 tiene su entrada.

Antístrofa 2.ᵃ

¡Ojalá, cuando la nave de Menelao atraviese el centro del ponto, el fuego sagrado del rayo brillante, lanzado con ambas manos, caiga en medio de los remos a la hora en que me sacan llorando de mi tierra Ilión —como sierva de Grecia— y espejos de oro —delicias de las muchachas— están en manos de Helena, ta hija de Zeus!

¡Que nunca arribe a la tierra laconia, ni al tálamo de su hogar paterno ni a la ciudad de Pitana y su diosa de puertas de bronce!55, Pues ha cobrado para la gran Hélade la vergiienza de un triste matrimonio y sufrimientos tristes para las corrientes del Simoeis. (Entra Taltibio con el cadáver de Astianacte sobre el escudo de Héctor.)

CORIFEO. — ¡Ay, ay! Nuevas calamidades para el país se suceden sin cesar unas a otras. ¡Mirad aqui, tristes esposas de los troyanos, a Astianacte muerto, amargo despojo arrojado de los muros a quien traen los dánaos, sus asesinos!

TALTIBIO. — Hécuba, sólo queda una nave que va a transportar hasta las costas de Ptía el restante botín del hijo de Aquiles.

Neoptólemo mismo ya ha zarpado luego de conocer la nueva desgracia de Peleo: Acasto, hijo de Pelias, lo ha expulsado del país. Por ello se ha marchado rápidamente, sin ceder a sus deseos de quedarse, y con él iba Andrómaca. Me ha excitado el llanto cuando salía del país llorando a su patria y despidiéndose de la tumba de Héctor. Pidió a Neoptólemo que enterrara este cadáver del hijo de Héctor que murió despeñado desde la muralla.

En cuanto a este escudo de bronce, terror de los aqueos, con que el padre de éste rodeaba su pecho, pidió que no se lo llevara al hogar de Peleo ni al tálamo en que Andrómaca, madre de este cadáver, será desposada —¡sería doloroso contemplarlo!—, sino que lo entierren en él en vez de en caja de cedro y cerco de piedra. Que lo pongas en tus brazos a fin de adornar su cadáver con túnica y coronas (si es que tienes fuerzas —¡tales son tus males! —), ya que ella ha partido y la prisa de su dueño la ha privado de enterrar a su hijo.

Nosotros, entonces, cuando hayas amortajado el cadáver, pondremos tierra sobre él y zarparemos.

Realiza con presteza lo que se te ha ordenado. Yo te he librado ya de un trabajo: cuando atravesaba la corriente del Escamandro, lavé su cadáver y limpié sus heridas.

Conque marcho a cavar su tumba a fin de que aunemos mi trabajo y el tuyo y podamos poner proa hacia mi patria. (Sale por la derecha.)

HÉCUBA. — Depositad en tierra el bien torneado escudo de Héctor, visión dolorosa y nada agradable para mis ojos.

Oh aqueos, vosotros que tenéis más valor por la lanza que por la razón, ¿qué temíais de este niño para ejecutar una muerte tan incomprensible? ¿Acaso que volviera a poner en pie a Troya caída? Nada érais entonces, si, cuando Héctor y otros mil tenían éxito en el combate, nos veíamos perdidos y en cambio, ahora que la ciudad ha sido tomada y destruidos los frigios, tenéis miedo de un niño tan pequeño. No alabo el miedo de quien teme sin reflexionar.

Hijo querido, ¡qué desdichada muerte te ha sobrevenido! Si hubieras sucumbido por tu ciudad, una vez alcanzados juventud, matrimonio y poder, habrías sido dichoso —si es que algo de esto hace feliz. Sin embargo, tu espíritu no recuerda haberlos visto ni conocido y no ha gozado de nada, aunque lo tenía en casa. ¡Desdichado, qué tristemente han segado tu cabeza los muros de tu patria, las torres fabricadas por Loxias! Cómo la cuidaba tu madre y besaba tus bucles de los que ahora sale riendo la sangre entre las grietas de los huesos —por no decir nada indigno—56.

¡Oh manos, dulce imagen de las de tu padre, que ahora estáis ante mí con las articulaciones rotas!

¡Oh querida boca que a menudo dejabas escapar palabras jactanciosas, estás perdida! Me mentiste cuando, echándote sobre mi cama, decías: «Madre, me cortaré por ti un largo bucle de mi pelo y conduciré hasta tu tumba los grupos de mis compañeros para darte una amable despedida.» Pero soy yo, una anciana sin ciudad y sin hijos, quien entierro tu triste cadáver de joven; no tú a mí. ¡Ay de mí! En vano fueron mis muchos abrazos, mis cuidados, mis sueños de entonces.

¿Qué podría escribir un poeta sobre tu tumba? «A este niño lo mataron un día los aqueos por temor.» ¡Vergonzoso epigrama para Grecia!

Con todo, aunque no heredes los bienes de tu padre, tendrás su escudo de bronce donde recibir sepultura.

¡Oh escudo que protegías el hermoso brazo de Héctor, has perdido a tu más excelente protector!

¡Qué agradable es la impronta de su brazo que permanece en tu correa! ¡Qué agradable su sudor en el bien torneado cerco del escudo, que tantas veces puso Héctor, apoyándolo contra su mejilla, cuando soportaba los esfuerzos de la guerra!

Traed, traed de lo que tenemos una mortaja para el pobre cadáver. Dios no nos concede oportunidad de embellecerlo, pero de lo que poseo, tomad adornos.

Estúpido es el mortal que se alegra creyendo que tiene éxito. La fortuna con sus caprichos —como un demente— salta de un lado a otro. Nunca tiene suerte el mismo hombre.

CORIFEO. — Sí, ya te traen estas mujeres, para que se los pongas al cadáver, los adornos que tienen a mano de los despojos frigios.

HÉCUBA. — Hijo, la madre de tu padre te pone estos adornos, no porque hayas vencido a los de tu edad en competiciones a caballo o con armas, costumbres caras a los frigios, aunque no las persigan en exceso. Un día fueron tuyos, mas ahora te los ha arrebatado Helena, la aborrecida de los dioses. Además ha puesto fin a tu vida y arruinado tu casa toda.

CORO. —¡Oh, oh! Mi corazón has tocado, has tocado. ¡Ah, el poderoso monarca de mi ciudad que un día debías haber sido!

HÉCUBA. — Yo sujeto a tu cuerpo la adornada túnica frigia que debías haber llevado en tu boda, cuando desposaras a la mejor de las mujeres de Asia.

Y tú que un día fuiste victoriosa madre de mil trofeos, querida rodela de Héctor, sírvele de corona.

Vas a morir —aunque nunca murieras— con el muerto. Pues eres más digna de recibir honores que las armas del astuto y malvado Odiseo.

CORO. — ¡Ay, ay!, la tierra te acogerá…

HÉCUBA. — … como a un dolor amargo, hijo mío!

CORO. — ¡Laméntate, madre!

HÉCUBA. — ¡Ay, ay!

CORO. — ¡Llora por tus muertos!

HÉCUBA. — ¡Ay de mi!

CORO. — ¡Ay de mi! ¡Qué males sufres tan implacables!

HÉCUBA. — Con vendas cuidaré tus heridas yo, paciente médico de nombre, que no de hecho. Tu padre se cuidará del resto entre los muertos.

CORO. — Araña, araña tu cabeza a golpes de mano. ¡Ay, ay de mí!

HÉCUBA. — Queridas mujeres…

CORO. — Hécuba, habla a las tuyas, ¿qué vas a decir?

HÉCUBA. — Está claro que para los dioses nada había sino mis dolores y Troya, odiada por encima de todas las ciudades.

En vano les hicimos sacrificios. Pero si un dios no hubiera revuelto lo de arriba poniéndolo al revés, bajo la tierra, seríamos desconocidos y no estaríamos en boca de los cantores ofreciendo tema de canto a las Musas de los hombres venideros. Marchad, enterrad el cadáver en su desdichada tumba. Ya tiene todos los adornos que necesitan los muertos. Creo que a ellos les importa bien poco el obtener unos funerales magnificentes. Esto es vana gloria de los vivos.

CORO. — ¡Ay, ay! ¡Pobre madre, que ha perdido en ti las mayores esperanzas de su vida! ¡Cuántos parabienes recibiste por nacer de nobles padres, v con qué terrible muerte has perecido!

¡Eh, ah! ¿Qué manos son ésas que veo en las cumbres de Ilión agitando antorchas? Alguna nueva desgracia va a sumarse a Troya.

TALTIBIO. — Hablo a los capitanes que tienen orden de poner fuego a la ciudad de Príamo: no retengáis inactiva en vuestras manos la llama, prended fuego a fin de destruir por completo la ciudad de Ilión v poner proa gustosamente a casa desde Troya.

Y vosotras, hijas de los troyanos (para que mi palabra tenga dobles órdenes), cuando los jefes del ejército hagan sonar la trompeta, poneos en marcha hacia las naves aqueas para ser llevados lejos de esta tierra. Y tú, anciana desgraciada, sígueme. Éstos han venido a buscarte de parte de Odiseo, a quien la suerte te ha enviado como esclava lejos de tu patria.

HÉCUBA. — ¡Ay, desgraciada de mí! Esto es lo último, el límite de todos mis males. Salgo de mi patria, mi ciudad arde. Oh anciano pie, apresúrate aun con trabajo, que voy a despedirme de esta desdichada ciudad.

Oh Troya, que en otro tiempo respirabas altanera entre los bárbaros, tu ilustre nombre va a borrarse en seguida. Te están quemando y a nosotras nos sacan de esta tierra como esclavas.

¡Oh, dioses! Mas ¿a qué llamo a los dioses si antes no me escucharon cuando los invoqué?

Ea, voy a saltar a la hoguera, pues será lo más hermoso para mí morir ardiendo junto con mi patria.

TALTIBIO. — Desgraciada, tus males te han enloquecido. Vamos, lleváosla, no hagáis caso. Tenéis que ponerla en manos de Odiseo y acompañarla como botín de guerra.

HÉCUBA. — ¡Ay, ay, huy, huy! Hijo de Cronos, soberano frigio, progenitor nuestro, ¿has visto estos sufrimientos, indignos de la estirpe de Dárdano?

CORO. — Los ha visto; y la gran ciudad ya no es ciudad; ha sucumbido. Ya no existe Troya.

HÉCUBA. — ¡Ay, ay, huy, huy! Ilión resplandece, los techos de los palacios arden con fuego y la ciudad y lo alto de los muros.

CORO. — Como una humareda que se eleva al cielo, se consume la tierra caída por lanza. El fuego recorre los palacios con furia, y la lanza enemiga.

HÉCUBA. — ¡Ay, tierra nodriza de mis hijos!

CORO. —¡Eh, eh!.

HÉCUBA. — Hijos, escuchad, atended a la voz de vuestra madre.

CORO. — Con lamentos llamas a quienes murieron…

HÉCUBA. — … poniendo en tierra mis viejos miembros y golpeando con doble mano el suelo.

CORO. — En seguimiento tuyo pongo rodilla en tierra evocando a los míos desde abajo, a mis pobres maridos.

HÉCUBA. — Me arrastran, me llevan…

CORO. — ¡Gritas tu dolor, tu dolor!

HÉCUBA. — … bajo los techos de mi palacio como esclava…

CORO. - …lejos de mi patria.

HÉCUBA. — ¡Ay! ¡Ay Príamo, Príamo muerto sin tumba, sin amigos! Eres ignorante de mi ruina.

CORO. — Tus ojos cubrió negra la muerte piadosa con impío degüello57.

HÉCUBA. —¡Ay, palacios de los dioses y amada ciudad!

CORO. — ¡Eh, eh!

HÉCUBA. — ¡Llama asesina te abraza y puntas de lanza!

CORO. — Pronto os derrumbaréis sin nombre en la tierra querida.

HÉCUBA. — Polvo y humo elevándose al cielo me quitarán la vista de mis palacios.

CORO. — El nombre de esta tierra marcha a la oscuridad. Cada cosa se ha ido por un lado y ya no existe más la infortunada Troya.

[1325] HÉCUBA. — ¿Lo captáis, lo oís?

CORO. — Sí, el ruido de los palacios.

HÉCUBA. — Terremotos, terremotos recorren…

CORO. — … toda la ciudad.

HÉCUBA. —¡Ay, temblorosos miembros míos, [1330] conducid mis pasos! Marchad, míseros, al día de mi esclavitud de por vida.

CORO. — ¡Ay, pobre ciudad! Con todo… adelanta tu pie hacia las naves aqueas.

Aparato crítico

Nos es imposible reproducir el aparato crítico de Diggle y Kovacs. Hemos consultado el segundo que ofrece una exégesis sistemática, detallada y verdaderamente fascinante de la obra, su contexto, lenguaje, etc.

Del primero, dice Christopher Collard, “Debo intentar un veredicto general. Los primeros artículos (y reseñas) de D., y ahora los propios libros, demuestran que probablemente nadie esté mejor preparado para reeditar con éxito todo Eurípides para nuestro tiempo. Su texto no es para conservadores, criados en Murray, ni para pusilánimes, pues es directo al intervenir. Leer estas seis obras con él pone constantemente a prueba el conocimiento y la sensibilidad hacia el estilo integral de Eurípides, tanto en la palabra como en la escena, y a menudo requiere mucha reflexión para comprender la intención del poeta por parte de D., sobre todo, quizás, cuando reordena o suprime versos. Esa es una exigencia justa de la atención y la decisión del lector, por parte de un editor tan escrupuloso con las pruebas, tan generoso y justo con las conjeturas y los argumentos. ¿El nuevo Eurípides estándar, entonces? Sin duda; y un comienzo tan exitoso es un buen augurio para las obras restantes, la mayoría de ellas con tradiciones más ricas, aunque confusas, y problemas a una escala diferente, en particular la interpolación.”

Notas del traductor

  1. Posidón y Apolo habían levantado los muros de Troya por encargo del rey Laomedonte. Al no recibir la paga acordada, Posidón envió un monstruo marino que devastaba las zonas costeras (cf. Ilíada XXI 441 y sigs.).

  2. Según Odisea VIII 493, construyó con ayuda de Atenea, el célebre Caballo de Troya. Según ESTESÍCORO (Iliou Persis, fr. 1, VÜRTHEIM) era un personaje oscuro, el porteador de agua de Agamenón.

  3. I.e. Protector del Hogar. Esta denominación (como la de ktesios, «protector de las posesiones») procede de su carácter de dios paterfamilias, protector de la familia.

  4. Hemos mantenido esta lectura por ser la difficilior. Otros prefieren leer oiktrá «lamentablemente».

  5. Islas de diversas partes del Egeo: Míconos es una islita cerca de Delos; Esciros está al Este de Eubea; Lemnos, al Norte del Egeo; los promontorios de Caferea están el S. E. de Eubea (allí es donde Nauplio se vengaría de los griegos por la muerte de su hijo Palamedes). Se trata de una referencia a la obra anterior de la trilogía y un avance de los sufrimientos de los vencedores, lo que constituye el contrapunto de la obra al sufrimiento del vencido (cf. Introducción).

  6. Lit. «la entrelazada crianza (paideía, quizá «manufactura») del Egipto». Es una metonimia que hace referencia a la planta del papiro.

  7. Gr. lṓba. Según una tradición, los Dioscuros se suicidaron por la deshonra que les produjo Helena (cf. también Helena, 137 y sigs.). Otros prefieren traducirlo por «ultraje».

  8. Se refiere, naturalmente, a las «bodas» que les aguardan con los vencedores.

  9. Gr. mélathra significa: 1) viga del techo; 2) techo; 3) dintel; 4) palacio. Ninguno de estos significados es apropiado a una tienda, salvo 2) por extensión.

  10. No estimamos necesaria la repartición de esta estrofa entre varios coreutas.

  11. En Corinto.

  12. Atenas.

  13. Esparta.

  14. Río de Tesalia que atraviesa el valle del Tempe, a los pies del Olimpo.

  15. S. c. «también conozco». Se refiere a la Magna Grecia y especialmente la colonia panhelénica de Turios fundada por Pericles. Este anacronismo refleja el patriotismo de Eurípides y sirve para cerrar el estásimo con una nueva alusión a Atenas.

  16. Tanto esta frase como el v. 264 son eufemismos, que Hécuba no comprende, para ocultar la muerte de Políxena.

  17. A Odiseo, que llegó a ser el representante ideal del pueblo jonio, por su carácter astuto y emprendedor, lo presenta la tragedia a veces (ya incluso los Cantos Ciprios) como un ser abyecto, cínico y cobarde. En todo caso, la alusión a Odiseo aquí es un procedimiento para mantener la trabazón de la trilogía; no hay que olvidar que él fue el causante de la muerte de Palamedes.

  18. Es el grito de las Ménades de Dioniso, con quienes Casandra se identifica por su estado de posesión divina.

  19. Alusión obvia a su propia muerte, de la que va a ser oficiante y víctima a la vez.

  20. Juego de palabras: se llaman heraldos y son odiados por todos porque son, como señala MURRAY, como la negra Ker (Kěr-ykes).

  21. Ligur, porque su isla de Eea (de localización imaginaria en Odisea, y en todo caso se situaría en el extremo oriental) fue luego identificada con el territorio Circeo.

  22. Agamenón.

  23. Palas Atenea.

  24. Creo que PALEY interpreta bien esta frase cuando la parafrasea: «(suelos) que pronto iban a mancharse con sangre (phónia) de nuestra patria». No, como ScHIAssi, suelos mor’tíferos «en cuanto sede de una divinidad hostil a Troya» (página 112).

  25. La luz de la luna, en este caso, evidentemente (este adjetivo se suele aplicar al sol y a la luna). El sentido de esta frase, que ha producido mucha incertidumbre, es «la luna, en su apogeo (i. e. en mitad de la noche), hacía que se fueran apagando las luces de las casas».

  26. Metonimia por «los guerreros».

  27. I. e. el hecho de quedarse solas —muertos sus maridos— significaba una corona de victoria para los griegos y de dolor para Troya.

  28. Į. e. el movimiento rítmico de palpitación.

  29. Sc. Paris. Nueva alusión al Alejandro que da trabazón a la trilogía (cf. Introducción).

  30. Falta un verso detrás del 604, como se ve por la responsión.

  31. Sc. se refiere a Agamenón. Áyax, el hijo de Oileo (no el de Telamón), era prototipo de hýbris por haber arrastrado a Casandra del templo de Palas (cf. v. 70).

  32. Lit. «otra vez ¡ay!».

  33. Si no es una glosa al verso anterior, como piensa WECKLEIN, es la única forma de entender esta frase que gramaticalmente es desconcertante.

  34. Lit. «dejo mi boca en paz».

  35. Imprecación a Helena.

  36. Demón vengador (lit. «implacable» o «ciego». Cf. Electra, nota 41).

  37. Heracles. Este héroe destruyó la ciudad de Troya con la ayuda de un ejército de héroes, entre los que destacaba Telamón. El rey de la ciudad, Laomedonte, se había negado a pagarle la recompensa prometida por liberar a Troya del monstruo que había enviado Posidón (cf. nota 1).

  38. I. e. jóvenes selectos, «la flor y nata», decimos en castellano.

  39. Cf. nota 37.

  40. Ganimedes, arrebatado por las garras de Zeus —convertido en ila— y llevado al cielo como escanciador y copero del Olimpo. El coro acusa a todas las divinidades —-—mejor, héroes divinizados— originarias de Troya por haber vuelto la espalda a la ciudad.

  41. Se refiere al juicio de Paris.

  42. Titono, también arrebatado —en este caso por la diosa Aurora— y elevado a un rango superior.

  43. Se ha sospechado que estos versos son espúreos porque un personaje que aparece en escena (salvo en Prólogo y Epílogo) no suele presentarse a sí mismo. En este caso, sin embargo, está justificada la presentación, pues se trata de una aparición totalmente inesperada; piénsese que los griegos —el gran protagonista colectivo de la obra— están, salvo en este caso, detrás de la acción, no en la acción.

  44. Desde siempre se ha visto en esta fase una influencia de la filosofía de DIÓGENES DE APOLONIA y ANAXÁGORAS. Aquí Zeus ya no es el dios de la religión popular, ni siquiera el garante de justicia de HESÍODO, SOLÓN o ÉSQUILO. Es un dios filosófico identificado con el Éter - Nous.

  45. Afrodita.

  46. No hay necesidad de postular con LENTING —como admite Murray— la existencia de una laguna tras el v. 961.

  47. Centro importante durante la época «micénica» era, según la tradición, la patria de Helena y de su padre Tindáreo.

  48. Juego de palabras basado en la (falsa) etimología popular de Aphrodite como aphrosfné «insensatez».

  49. Los escitas solían desollar la cabeza de sus enemigos capturados y muertos en guerra (cf. HERÓDOTO, IV 64).

  50. No puedo evitar el pensar que se trata de una interpolación —graciosa— de actor; sobre todo, aparte de la irrelevancia de tal pregunta (por más que Menelao aparezca a veces como un imbécil), porque rompe la estructura de dos versos por interlocutor, introduciendo inesperadamente un par de versos esticomíticos.

  51. Es evidente que el v. 1052 sigue perteneciendo a Hécuba. De esta forma, si suprimimos el v. 1050 como interpolado, queda una estructura más regular con tres versos para Menelao (1046-1048) y tres para Hécuba (1049, 1051 y 1052).

  52. Ofrenda que podía ser sólida (un pastelillo de harina) o líquida (puré a base de cebada y trigo).

  53. Se refiere a las fiestas celebradas por los frigios cada plenilunio.

  54. El Peloponeso.

  55. Atenea tenía en Pitana, barrio de Esparta, un templo de bronce (cf. Helena 228, donde esta diosa recibe el epíteto de chalkíoikos «la del templo de bronce»).

  56. Según el escoliasta, la reticencia de Hécuba se debe a que sería indigno mencionar el cerebro saliendo por las aberturas del cráneo (!).

  57. Oxímoron (o paradoja) explicado por WILAMOWITZ en el sentido de que el asesinato de Príamo en sí es impío; su muerte, según él, es piadosa en cuanto que se acogió al altar de Zeus y no vio la muerte de su familia.

Referencias

Original en griego

Euripides. Euripidis Fabulae, Vol. II. Murray, Gilbert, editor. Oxford: Clarendon Press, 1913. (Reprinted 1921-1962). Ver libro en scaife.perseus.org.

Traducción y notas en español

Tragedias II: Suplicantes. Heracles. Ion. Las troyanas. Electra. Ifigenia entre los tauros. Introducción, traducción y notas de J. L. Calvo Martínez. Revisada por E. Acosta Méndez. España, Gredos, 1985. Ver libro en archive.com.

Para el Texto Griego y Aparato Crítico (La Edición Filológica)

Si tu objetivo es trabajar directamente con el texto griego más depurado y un riguroso apparatus criticus (las notas a pie de página con las variantes de los manuscritos), la edición estándar es:

Oxford Classical Texts (OCT)

  • Editor: James Diggle
  • Título: Euripidis Fabulae, Tomus I (1984)

La alternativa clásica es la edición de la serie alemana Teubner, editada por Werner Biehl (1970), que es una obra de gran calidad, aunque la de Diggle es más reciente y, para muchos, la ha superado como estándar.

Cita de Christopher Collard en su reseña crítica de Diggle

La cita de Christopher Collard proviene de Collard, Christopher, “The Re-Editing of Euripides - James Diggle: Euripidis Fabulae, Tomus II: Supplices, Electra, Hercules, Troades, Iphigenia in Tauris, Ion. (Oxford Classical Texts.) Pp. Xiii+373. Oxford: Clarendon Press, 1981.” The Classical Review 34.1 (1984): 9–15.

Para un Comentario Exegético Exhaustivo (La Edición de Estudio)

Si buscas profundizar en el análisis de la obra con un comentario detallado línea por línea que explore todos los aspectos del drama, la mejor y más completa edición crítica disponible hoy en día es:

Oxford University Press (OUP)

  • Editor: David Kovacs
  • Título: Euripides: Troades: Edited with Introduction and Commentary (2018)

Esta monumental obra es el recurso más importante para el estudio de las Troyanas publicado en las últimas décadas. Kovacs ofrece un texto griego revisado, un detallado aparato crítico y, lo más importante, un extensísimo comentario que aborda cuestiones de crítica textual, gramática, métrica, estilo e interpretación. Es una herramienta indispensable para investigadores y estudiantes.

Herramientas y descargas

Descargar texto original en griego con traducción en español

TXT | XML-TEI